Zuurstoftherapie op reis: wat moet u doen?

nieuws Veel mensen met een longziekte zoals COPD, mucoviscidose of pulmonale hypertensie, hebben een zuurstofgebrek in het lichaam omdat ze onvoldoende zuurstof uit de ingeademde lucht kunnen opnemen. Met zuurstoftherapie kan extra zuurstof langs de neus en/of mond worden ingeademd. Er komt dan via de longen meer zuurstof in het bloed waardoor het hart en de bloedvaten het lichaam efficiënter van zuurstof kunnen voorzien. Met de zuurstoftherapie bent u minder kortademig en is het mogelijk om dagelijkse activiteiten uit te voeren.

Het is belangrijk dat u de voorgeschreven dosis zuurstof juist gebruikt. Als u te veel of te weinig zuurstof gebruikt, kan dit ernstige gevolgen hebben voor uw gezondheid: kortademigheid, slaperigheid, sufheid en zelfs bewusteloosheid. Het aantal liters zuurstof per minuut mag dus enkel verhoogd of verlaagd worden op advies en voorschrift van uw arts.

Voorbereiding van de reis
• Overleg uw reisbestemming en manier van reizen met uw arts. Informeer of uw bestemming een goede keuze is gelet op uw conditie en ziektetoestand voor u de reis reserveert.
• Informeer tijdig bij uw ziekenfonds (of de alarmcentrale Mutas, het vroegere Eurocross) of zuurstofleverancier wat de mogelijkheden zijn en wat de kostprijs is voor zuurstoflevering op uw reisbestemming. Doe dit voor u de reis reserveert en voor reizen naar het buitenland minstens 6 weken - en liefst langer - voor de reis. Informeer kort voor uw vertrek nog eens of uw zuurstof geregeld is.
• Normaal worden de kosten voor zuurstoftherapie op reis (gedeeltelijk) terugbetaald (ook voor zuurstof in het vliegtuig), op voorwaarde dat u in een zuurstofconventie zit en uw reis het gezondheidsrisico niet verhoogt. Bespreek dit met uw arts en/of ziekenfonds.
• Indien u reist met zuurstofvoorziening (met de auto, bus, trein of vliegtuig), zorg er dan voor dat u een document hebt waarmee u kunt bewijzen dat de zuurstofconcentrator Belgisch eigendom is. (bijv. van Riziv, mutualiteit en/of apotheker). Soms zijn grenzen toch niet zo open als we denken, en kan bij controle gevraagd worden of die zuurstofconcentrator wel degelijk uw eigendom is, en of u die niet in het buitenland gekocht hebt.
• Zorg dat u uw medische gegevens bij u hebt voor het geval u op uw vakantiebestemming een arts zou moeten raadplegen. Informeer eventueel of er op uw reisbestemming ziekenhuizen zijn met een dienst longziekten. Mucopatiënten kunnen daarvoor terecht bij de Mucovereniging (www.muco.be), patiënten met pulmonale hypertensie bij de patiëntenvereniging (http://test.ph-vzw.be/nl_NL/) of het behandelingscentrum.
• Adres en telefoonnummer van een zuurstofleverancier op uw vakantiebestemming.
• Vergeet uw Mutas of World Assistance CArd en voor reizen binnen Europa ook uw Europese Verzekeringskaart niet.

Europese Verzekeringskaart (EHIC) App De Europese Unie heeft een App gemaakt met informatie over behandelingen en kosten, onder meer zuurstoftherapie, in de 28 EU-landen, plus Ijsland, Lichtenstein, Noorwegen en Zwitserland. De App is beschikbaar in 25 talen en bevat adressen en telefoonnummers van spoeddiensten, leveranciers van zuurstof enzovoorts. U kunt de App hier downloaden.

• Of u al dan niet een privé-reisverzekering afsluit, hangt af van welk land u bezoekt. Vraag
eerst aan uw ziekenfonds wat door hen (bij Mutas) gedekt wordt in welke landen. Daarna kunt u de
dienstverlening van uw ziekenfonds vergelijken met wat de reisverzekering biedt.
Vraag vóór het afsluiten van een reisverzekering naar de voorwaarden en wat terugbetaald wordt voor
chronisch zieken. Vaak worden kosten die samenhangen met de behandeling van een bestaande ziekte niet terugbetaald.

Reizen met auto, bus of trein
• Gasflessen: Gasflessen mogen vervoerd worden in de auto, bus en trein. Ze kunnen liggend of staand vervoerd worden. Maak ze goed vast zodat ze niet kunnen omvallen of wegrollen. Voor verplaatsingen bestaan er kleine gasflessen die in een draagtas of rugzak kunnen meegedragen worden.
• Vloeibare zuurstof: de basiseenheid mag niet vervoerd worden in de auto, bus of trein. De draagbare eenheid kan wel meegenomen worden, maar moet altijd in verticale positie geplaatst worden om te voorkomen dat de zuurstof gaat lekken. De draagbare eenheid kan op het vakantieadres bijgevuld worden op de basiseenheid.
• Concentrator: mag vervoerd worden in de auto, bus of trein. Tijdens het transport kan gebruik gemaakt worden van een draagbaar gasflesje met spaarventiel.
• Als u met de auto reist: uw oplader van het draagbaar toestel gebruikt heel wat stroom, laat hem dus niet langer dan nodig in de stroomaansluiting zitten, om oververhitting te voorkomen.
• Reist u met de bus, hou er dan rekening mee dat de stroomaansluitingen meestal 24 V zijn.

Reizen met het vliegtuig
Als u een reis met het vliegtuig plant en zuurstof nodig hebt tijdens de vlucht en het verblijf, is het belangrijk om dit eerst te bespreken met uw longarts, het ziekenfonds of uw leverenacier van zuurstof en de luchtvaartmaatschappij.
• Om veiligheidsredenen staan de meeste luchtvaartmaatschappijen geen patiënten toe die hun eigen zuurstofsystemen aan boord brengen. De luchtvaartmaatschappij levert in dat geval zelf de zuurstof tijdens de vlucht. U moet dit vooraf bestellen én betalen. Vele vliegtuigmaatschappijen staan wel het gebruik van zogenaamde draagbare zuurstofconcentratoren toe.

• Indien u zuurstofflessen meeneemt op reis, moeten deze leeg zijn en moeten ze in de bagageruimte vervoerd worden. Informeer bij uw luchtvaartmaatschappij vooraf over de precieze voorwaarden.
• Vergeet niet dat uw ademhalingscapaciteit kan verschillen tijdens een vlucht, omdat de luchtdruk lager is dan normaal. Controleer altijd voor u een vlucht boekt welke zuurstoftherapie u aan boord mag en kan gebruiken.
• U moet zelf zorgen voor zuurstof op de luchthaven voor en na de vlucht. Organisaties zoals de alarmcentrale Mutas of uw eigen zuurstofleverancier kunnen bij vertrek, tijdens een overstap of bij aankomst op uw bestemming zuurstof voorzien.
• Probeer om in één keer te vliegen, zodat u niet moet overstappen en geen zuurstof nodig hebt tijdens de transfer: dat zorgt voor de minste ongemakken en het is minder duur. Moet u toch overstappen, zorg er dan voor dat er zuurstof voorzien is. Opgelet: dat wordt niet geleverd door de luchtvaartmaatschappij waarmee u vliegt. Als u zuurstof nodig hebt tijdens een overstap onderweg en deze is niet voorzien, neem dan contact op met de spoedgevallendienst van de luchthaven waar u zich op dat moment bevindt.
• Probeer te reizen tijdens de kantooruren zodat de zuurstofleverancier beschikbaar is om zuurstof te leveren tijdens overstappen of bij aankomst op uw vakantiebestemming.
• Daarnaast is ook een goede planning op de dag van uw vertrek noodzakelijk.

1. Contacteer uw arts om te zien of uw conditie goed genoeg is om te vliegen. Hij moet ook nagaan of u zuurstof nodig hebt tijdens de vlucht.
Mogelijk zal de longarts voor uw vertrek een bloedafname doen (hematocriet, hemoglobine) en uw longfunctie (ESW: één seconde waarde) en bloedgaswaarden meten.
• Uw arts moet een document opstellen met volgende informatie:
- diagnose, prognose, behandeling, conditie, medische evaluatie, vermelding dat uw conditie stabiel is en dat er geen tegenindicatie is voor de vliegreis.
- debiet, duur, methode van zuurstoftoediening, bijvoorbeeld een bril of masker.
- naam, adres en telefoonnummer van artsen die kunnen gecontacteerd worden bij onduidelijkheden of problemen.
Zorg voor voldoende kopieën van dit document: een exemplaar voor de luchtvaartmaatschappij en één of meerdere exemplaren (afhankelijk van het aantal overstappen) om mee te nemen tijdens de vlucht.
Het is aan te raden een aantal Engelstalige exemplaren te voorzien om voor te leggen in het buitenland.
• Vraag ook voldoende voorschriften voor zuurstoftherapie aan uw arts, zowel voor de heen- en terugvlucht als voor tijdens uw verblijf.
• Bespreek welk ziekenhuis u op uw vakantiebestemming kunt contacteren bij eventuele problemen.

2. Neem op tijd contact op met uw ziekenfonds en/of zuurstofleverancier.
Het ziekenfonds neemt contact op met de zuurstofleverancier om zuurstof te regelen op de luchthaven, tijdens de vlucht en op uw vakantiebestemming.
• Zorg dat er voldoende zuurstof wordt voorzien voor de inchecktijd, de vluchtreis, de aankomstperiode en mogelijke vertragingen. Voorzie daarnaast een extra hoeveelheid zuurstof voor minstens 60 minuten.
• Vraag een adres en een telefoonnummer waarop u de zuurstofleverancier kunt contacteren op uw vakantiebestemming.
• Voor dringende internationale bijstand kunt u een beroep doen op de alarmcentrale Mutas (www.mutas.be).

3. Neem contact op met de luchtvaartmaatschappij
Aan de luchtvaartmaatschappij moet u vooraf melden dat u zuurstof nodig hebt tijdens de vlucht. Meldt dit minstens 72 uurInformeer u goed bij de luchtvaartmaatschappij wat u moet doen en hoeveel het kost. Iedere maatschappij heeft andere reglementeringen, voorzieningen en kosten in verband met zuurstoftherapie tijdens de vlucht.

Op de website van de European Lung Foundation vindt u informatie over de reglementering van de meeste luchtvaartmaatschappijen.

• Probeer na te gaan welk zuurstofsysteem tijdens de vlucht zal gebruikt worden en hoe het werkt. Hoeveel liter zuurstof per minuut kan ingesteld worden op het vliegtuig (soms is dat 2 tot 4 liter, in andere gevallen 1 tot 15 liter)? ?Welke uitrusting is aanwezig op de luchthaven en in het vliegtuig (zuurstofbron, bijkomende uitrusting zoals neusbril of masker)? ?Zijn er specifieke zitplaatsen voorzien voor patiënten met zuurstof, zodat de cilinders gemakkelijk kunnen geïnstalleerd worden? Wordt hiervoor een extra kost aangerekend?
• De meeste luchtvaartmaatschappijen staan het gebruik van draagbare zuurstofconcentratoren (POC) toe. U moet zelf voor een batterij zorgen met voldoende energie voor 150 % van de vliegduur.

Informeer vooraf bij uw luchtvaartmaatschappij welke types toestellen en batterijen zijn toegelaten. Op de website van de European Lung Foundation vindt u een lijst met de toegelaten toestellen.

• Sommige luchtvaartmaatschappijnen eisen dat patiënten die permanente ventilatie nodig hebben, vergezeld worden door een verzorger.
Bel de luchtvaartmaatschappij tenminste 48 uur voor vertrek op om na te gaan of de nodige regelingen getroffen zijn.

Aandachtspunten op de dag van vertrek
• Neem de nodige documenten mee: het toestemmingsformulier van uw longarts en voldoende voorschriften voor de zuurstoftherapie. Steek meerdere voorschriften op verschillende plaatsen in uw bagage, onder meer ook in uw handbagage, voor het geval dat uw bagage verloren gaat of gestolen wordt.
• Neem een reserve-neusbril of -masker, verlengleiding en andere medicatie mee in uw handbagage.
• Zorg dat u minstens twee uur voor uw vertrek op de luchthaven bent of eventuele richtlijnen van de vliegtuigmaatschappij hierover opvolgt.
• Neem voldoende contant geld mee om eventueel extra zuurstof te betalen.

Aandachtspunten voor het vliegtuig opstijgt
• Ga na of de zuurstofcilinders gevuld zijn.
• Ga na of de zuurstofuitrusting correct werkt.
• Controleer of de debietmeter juist is ingesteld (voorgeschreven aantal liters per minuut).
• Zorg dat u al uw medicijnen bij de hand hebt.? Als u vragen of problemen hebt, verwittig dan onmiddellijk de steward(ess).

Hoe lang gaat een zuurstoffles mee?
De duur van de zuurstoflevering is afhankelijk van de druk en de grootte van de fles en het nodige zuurstofdebiet.
Duur zuurstoflevering (minuten): druk in de fles (bar) maal inhoud van de fles (liter) gedeeld door het zuurstofdebiet (liter/minuut)
Bijvoorbeeld: een persoon gebruikt 3,5 liter zuurstof per minuut met een zuurstoffles van 7 liter. De manometer duidt 150 bar aan. De gasfles gaat mee gedurende:?150 x 7 / 3,5 = 300 minuten of 5 uur. Gebruik van een spaarventiel verhoogt de gebruiksduur aanzienlijk.