Gerelateerde artikels
Norovirus: besmetting voorkomen en behandelen
In dit artikel
Norovirus: besmetting voorkomen en behandelen
dossier
Norovirussen zijn een van de belangrijkste oorzaken van een maagdarminfectie of gastro-enteritis, buikgriep in de volksmond. Vooral in de winter zijn deze virussen actief en daarom heet het ook wel ‘winter vomiting bug’. Omdat norovirussen zeer besmettelijk zijn en zich razendsnel kunnen verspreiden, veroorzaken ze vaak een epidemie op plekken waar veel mensen dicht op elkaar zitten, bijvoorbeeld in rusthuizen, scholen en kinderdagverblijven, maar ook op bijvoorbeeld cruiseschepen en vakantiekampen.
1. Hoe kan je besmet worden met het norovirus?
Norovirussen zijn erg besmettelijk en kunnen lang overleven in de omgeving. Ze zijn bestand tegen veel ontsmettende middelen. Men weet trouwens niet welke middelen of temperaturen exact nodig zijn om ze onschadelijk te maken.
Ongeveer de helft van de mensen die met een norovirus in aanraking komen, krijgt buikgriep.
Er bestaan twee belangrijke manieren om besmet te raken: van mens tot mens en via besmet voedsel of water.
1. Overdracht van mens tot mens
Norovirussen bevinden zich in de uitwerpselen of het braaksel van besmette personen. Ze worden vaak via de handen doorgegeven. Zelfs een grondige wasbeurt na een toiletbezoek kan niet altijd voorkomen dat er minuscule deeltjes besmette ontlasting op de handen achterblijven.
De overdracht kan gebeuren door:
• het geven van een hand
• het vastpakken van deurknoppen, bestek, beddengoed, speelgoed of andere voorwerpen
• via de lucht als gevolg van braken of speekseldruppeltjes
2. Overdracht via besmet voedsel of water
Als een besmette persoon voedsel klaarmaakt of zelfs alleen maar in aanraking komt met voedsel (bv. bij het oogsten of opdienen), kan het virus in het eten terecht komen en nieuwe mensen besmetten. Ook water kan een besmettingsbron zijn.
De besmetting van schelpdieren gebeurt door kweek in verontreinigd water, terwijl besmetting van groenten en fruit kan gebeuren via besmet irrigatiewater, handcontact van plukkers die drager zijn van het virus of tijdens de verwerking. In het geval van kant-en-klare levensmiddelen is een geïnfecteerde voedselbereider de bron van besmetting.
Het Federaal Agentschap voor Voedselveiligheid (FAVV) controleert week- en schelpdieren op norovirus. De overdracht kan gebeuren door:
• het inslikken van water tijdens het zwemmen;
• het spoelen van etenswaren met besmet water • het eten van (rauwe) besmette schelp- en schaaldieren, zoals mosselen en oesters • het eten van rauwe groenten en fruit die besmet zijn. Met name zacht fruit, zoals bosvruchten, is gevoelig voor besmetting.
2. Hoe kan je besmetting met norovirus voorkomen?
• Laat de zieke tot drie dagen nadat hij/zij klachtenvrij is geen voedsel bereiden.
• Laat de zieke indien mogelijk tot 3 dagen na de klachten een apart toilet gebruiken.
• Maak het toilet minimaal dagelijks schoon met een chlooroplossing (40 delen water op 1 deel chloor). Vergeet niet de deurklink, de lichtschakelaar, de kraan en de spoelknop van het toilet schoon te maken.
• Was de handen zorgvuldig na toiletgebruik, voor voedselbereiding, voor het eten, en na het schoonmaken en opruimen van braaksel en diarree. Draag liefst handschoenen bij opruimen van braaksel. Draag geen sieraden aan de handen. Maak vooral tussen de vingers en onder de nagels goed schoon met schuimig zeep en spoel de handen goed af.
• Gebruik bij voorkeur papieren handdoekjes. Als dat niet kan verschoon dan dagelijks de handdoek.
• Was met braaksel of ontlasting bevuilde kleding of beddengoed in een niet te volle wasmachine op een zo hoog mogelijke temperatuur, het liefst in de kookwas (90°)
• Desinfecteren van bijvoorbeeld tafels en aanrecht is soms mogelijk, maar niet elk desinfectiemiddel is effectief tegen het norovirus. Middeltjes die alcohol bevatten zijn over het algemeen niet werkzaam.
• Was gebruikt bestek, bekers en speelgoed vaak af.
• Wissel bij zieke kindjes vaak van luier.
• Vermijd contact tussen de zieke en andere personen, onder andere op school en werk, tot 3 à 4 dagen na het verdwijnen van de symptomen.
Voedingsadvies
• Eet geen rauwe schaal- en schelpdieren, zoals oesters en mosselen.
• Was groente en fruit grondig onder stromend water.
• Was je handen goed met warm water na toiletbezoek, voor voedselbereiding en voor het eten.
3. Symptomen van een infectie door norovirus
• Hevig braken en diarree, die meestal beginnen tussen 15 en 48 uur nadat iemand besmet is.
Het braken is vaak heftig en kan heel plotseling optreden.
• Soms misselijkheid, koorts, hoofdpijn, buikpijn en krampen.
De klachten verdwijnen meestal spontaan na 2 à 3 dagen.
Bij jonge kinderen, ouderen en mensen met een verzwakte afweer kunnen de klachten ernstiger zijn en aanzienlijk langer duren.
4. Hoe wordt een infectie met norovirus behandeld?
Meestal geneest de infectie spontaan na twee tot drie dagen. De meeste mensen zijn na vier dagen weer op de been, bij kinderen en bejaarden kan het een week duren.
Voelt je je langer dan vijf dagen ziek, dan kan je het beste je huisarts raadplegen.
Er is geen geneesmiddel tegen een infectie met een norovirus. Middelen tegen braken worden afgeraden, zeker bij jonge kinderen.
Drinken
Belangrijk is vooral dat je voldoende drinkt om het vochtverlies door braken en diarree te compenseren.
• Drink 2 tot 3 liter per dag, bijvoorbeeld een glas na iedere dunne ontlasting. Als je ook overgeeft, drink dan kleine beetjes tegelijk. Bijvoorbeeld elke vijf tot tien minuten een slokje.
Aan te raden dranken: water, thee, bouillon, rijstwater
Beter geen cola of fruitsap, en zeker geen lightdranken een lichte vorm van diarree kunnen veroorzaken.
• Borstvoeding of flesvoeding geef je gewoon verder. Lukt het niet met melk, geef dan verdunde melk of lauw water. Moet het overgeven, geef het dan vaak te drinken, een koffielepeltje per keer.
• Bij tekenen van uitdroging (zoals niet of weinig plassen en donkere urine, klagen over dorst, sufheid en lusteloosheid, droge mond, diepliggende ogen...), schakel dan over op de Orale Rehydratatie Solutie of ORS. Die bevat zout en suiker in een ideale verhouding, waardoor het water snel wordt opgenomen in het lichaam. Een sportdrank is geen goed alternatief. ORS-zakjes vind je in de apotheek.
Eten
Eet wat je kan. Eet in het begin kleine beetjes per keer, zeker als je moet overgeven.
Yoghurt is licht verteerbaar en goed voor de darmen. Vezelarm is beter dan vezelrijk: bv. witte rijst of wit brood.
Eet liever geen vers fruit of rauwe groenten, want die kunnen de darmen prikkelen.
5. Wanneer raadpleeg je de huisarts?
- Meer dan zes keer per dag waterdunne diarree gedurende langer dan drie dagen. Bij risicopersonen (jonge kinderen en bejaarden) al na één dag.
- Diarree en koorts langer dan drie dagen. Bij kleine kinderen en bejaarden na één dag.
- Als je kind er heel ziek uitziet, niet wil drinken of een dag niet meer plast.
- Als de klachten na vijf dagen niet verdwenen zijn.
- Bloed of slijm in de ontlasting.
- Bij dreigende uitdroging.
Bronnen:
www.rivm.nl/Onderwerpen/N/Norovirus
www.thuisarts.nl/maagdarminfectie-door-norovirus
www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/norovirus.aspx
