Gerelateerde artikels
HMB: Hevig menstrueel bloedverlies
In dit artikel
HMB: Hevig menstrueel bloedverlies
dossier Hevig menstrueel bloedverlies (HMB, menorragie of hypermenorroe) is een van de meest voorkomende klachten binnen de gynaecologie. Ongeveer 1 op de 5 vrouwen tussen 35 en 55 jaar krijgt ermee te maken. Om onderliggende gezondheidsrisico’s uit te sluiten, kan het verstandig zijn om medisch onderzoek te doen.
Lees ook: Last van hevige maandstonden? Blijf niet bij de pakken zitten.
Wat is HMB?
© Getty Images
Hevig menstrueel bloedverlies (HMB) betekent voor elke vrouw iets anders. Sommigen vinden bloedverlies hevig als het meer is dan zij gewend zijn; anderen noemen het hevig omdat zij veel tampons of maandverband nodig hebben, doorlekken, en zich zeer vaak moeten verschonen. Een nauwkeurige definitie van hevig bloedverlies is er niet.
Lees ook: Toxische shocksydroom: Hoe krijg je de ‘tamponziekte’?
Hoe vaak komt het voor?
Verlies van stolsels (dikke brokken) en bloedarmoede beschouwt men meestal als kenmerken van hevig bloedverlies. Of hevig bloedverlies een reden is tot verder onderzoek en eventuele behandeling, hangt af van de klachten. Je bent degene die aangeeft of dit nodig is. Hevig bloedverlies is vervelend, maar kan meestal geen kwaad. Alleen als er sprake is van bloedarmoede, adviseert de arts vaak wel behandeling. Sommige vrouwen menstrueren al van jongsaf aan hevig. Zij weten nauwelijks anders en hebben vaak geleerd ermee te leven. Voor veel vrouwen ontstaat de klacht na hun dertigste of veertigste jaar, soms na het stoppen van de pil. Hevig bloedverlies heeft verschillende oorzaken, die ieder een andere aanpak vragen. Het duurt vaak jaren voordat vrouwen die er last van hebben medische hulp zoeken.
Lees ook: Sport als pijnstiller bij pijnlijke maandstonden?
Wat zijn de symptomen van HMB?
Symptomen van HMB zijn: een korte cyclus (minder dan 21 dagen), een langdurige menstruatie (meer dan 7 dagen), pijnlijke maandstonden, veel bloedverlies en het verlies van stolsels (brokken). Vrouwen met HMB hebben vaak meerdere menstruatieproducten tegelijk nodig om doorlekken te voorkomen en moeten tampons en maandverband soms om de 1-2 uur verwisselen. Vermoeidheid door ijzertekort is een veelgehoorde klacht bij HMB.
Lees ook: Wat zijn de symptomen en gevolgen van een ijzertekort?
Wat zijn de oorzaken van HMB?
De hoeveelheid menstruatiebloed is onder andere afhankelijk van de dikte van het opgebouwde baarmoederslijmvlies. Door de eierstokken gemaakte hormonen verzorgen de maandelijkse opbouw van dit slijmvlies (endometrium). Bij een daling van de hormoonspiegel stoot de baarmoeder het slijmvlies af. Hierbij ontstaat een bloeding: de menstruatie. Naarmate de overgang nadert, maken de eierstokken onregelmatiger hormonen. Daardoor wordt soms heel veel slijmvlies opgebouwd, dat bij afstoting een sterke bloeding geeft.
Niet alleen de hormoonhuishouding en de dikte van het slijmvlies beïnvloeden de hoeveelheid bloedverlies, ook de baarmoeder zelf speelt een rol. De baarmoeder, die de vorm en grootte van een peer heeft, bestaat uit spierweefsel. Aan de binnenzijde bevindt zich de baarmoederholte. De baarmoederholte is bekleed met slijmvlies. Veranderingen in het baarmoederslijmvlies - bijvoorbeeld door de aanwezigheid van poliepen of myomen (vleesbomen) - hebben nogal eens overmatig bloedverlies tot gevolg.
Lees ook: Myomen, vleesbomen, fibromen: goedaardige gezwellen in de baarmoederwand
Lees ook: Verwijderen van van myomen of vleesbomen (Myomectomie)
HMB kan ook het symptoom zijn van een onderliggende medische aandoening. Denk aan adenomyose en endometriose. Dit zijn afwijkingen waarbij het slijmvlies dat de baarmoederholte bekleedt, ook in de wand van de baarmoeder of buiten de baarmoeder voorkomt. Bij endometriose staan pijnlijke menstruaties vaak op de voorgrond. Ook PCOS, een ontsteking aan het kleine bekken (PID), afwijkingen in de bloedstolling of medicijnen die de bloedstolling beïnvloeden, kunnen hevig bloedverlies geven. Ook door een koperspiraaltje neemt het bloedverlies toe.
Bij zestig procent van de vrouwen vindt de gynaecoloog geen duidelijke verklaring voor HMB. Omdat HMB ook een onderliggende oorzaak kan hebben, is het toch verstandig om medisch onderzoek te doen. Breng ter voorbereiding op het consult bij de arts je klachten in kaart. Bijvoorbeeld met behulp van een menstruatiedagboek of een speciale menstruatiescorekaart. Daarmee hou je bij hoeveel menstruatieproducten je gebruikt, hoeveel dagen per maand je menstrueert, welke klachten je verder ervaart en in hoeverre je bijvoorbeeld werk, sport of sociale activiteiten moet afzeggen.
Lees ook: Endometriose: 'Menstruatiepijn bij jonge meisjes is niet normaal.'
Welke onderzoeken zijn mogelijk?
Gynaecologisch onderzoek
Bij het gynaecologisch onderzoek bekijkt de gynaecoloog via een speculum (spreider) de baarmoedermond. Daarna wordt een vaginaal toucher (inwendig onderzoek) verricht. Hiermee beoordeelt de arts globaal de grootte en vorm van baarmoeder. Ook zijn eventuele afwijkingen aan de eierstokken te voelen.
Bloedonderzoek
Bloedonderzoek is mogelijk om bloedarmoede, ijzergebrek of afwijkingen in de bloedstolling op te sporen.
Echoscopisch onderzoek
Echoscopie is een onderzoek dat gebruik maakt van hoogfrequente geluidsgolven.
Het onderzoek vindt plaats via de buikwand of de vagina (schede). Bij een niet al te grote baarmoeder geeft echoscopisch onderzoek via de vagina de beste informatie over eventuele afwijkingen van de baarmoeder of de eierstokken.
Hysteroscopisch onderzoek
Een hysteroscopie is een onderzoek waarbij de gynaecoloog met een dun kijkbuisje (hysteroscoop) in de baarmoeder kijkt. De gynaecoloog kan een eventueel aanwezige kleine poliep bij het hysteroscopisch onderzoek verwijderen. Als er sprake is van meerdere vleesboompjes of myomen in de baarmoederholte, adviseert men vaak een therapeutische, hysteroscopische operatie.
Curettage
Een curettage (schoonmaken) van de baarmoeder is een kleine operatie. Met een curette (een soort lepeltje) krabt de gynaecoloog het slijmvlies dat de baarmoederholte bekleedt, weg. Deze ingreep is soms nuttig om bijvoorbeeld een poliep te verwijderen. Soms wordt het weefsel voor onderzoek niet weggekrabd maar weggezogen. Deze conventionele methode om het baarmoederslijmvlies te verwijderen, wordt tegenwoordig vooral voor diagnostische doeleinden ingezet.
Lees ook: Is buikpijn tijdens de menstruatie normaal?
Welke behandelingen zijn mogelijk?
Afhankelijk van de oorzaak van het hevig menstrueel bloedverlies, zijn verschillende behandelingen mogelijk die een einde kunnen maken aan hevige menstruaties.
Zijn myomen en poliepen de oorzaak, dan kunnen deze in de meeste gevallen via een minimaal invasieve techniek (bijvoorbeeld MyoSure) worden verwijderd. Tijdens zo’n therapeutische, hysteroscopische operatie die poliklinisch, onder plaatselijke of volledige verdoving, wordt uitgevoerd, brengt de gynaecoloog via de vagina een hysteroscoop binnen. Via deze holle buis wordt een vloeistof ingebracht waardoor de wanden van de baarmoeder uit elkaar worden gedrukt. Vervolgens wordt via de hysteroscoop een instrumentje ingebracht waarmee de myomen of poliepen in stukjes worden ‘weggehapt’.
Lees ook: Kan het kwaad als je de pil doorneemt?
1. Medicijnen: niet-hormonen
Prostaglandine-synthetase-remmers (o.a. diclofenac, ibuprofen, indometacine, naproxen). Deze medicijnen schrijft men vaak voor om menstruatiepijn te verminderen. Minder bekend is dat ook het bloedverlies bij de menstruatie met gemiddeld dertig procent afneemt: meer dan de helft van de vrouwen ervaart dat de menstruaties minder hevig worden.
Tranexaminezuur (Cyklokapron®). Dit middel beïnvloedt de bloedstolling en je neemt het alleen in tijdens de dagen van hevig bloedverlies. Bij de menstruatie ontstaat door het afstoten van het slijmvlies aan de binnenzijde van de baarmoeder een wondgebied. Naarmate het bloed hier sneller stolt, verlies je minder bloed. Gemiddeld neemt het bloedverlies met de helft af, en vier van de vijf vrouwen blijken tevreden. Weinig gegevens zijn bekend over tevredenheid op langere termijn. Vrouwen die ooit trombose gehad hebben, mogen dit middel niet gebruiken.
Lees ook: Trombose en de anticonceptiepil
2. Medicijnen: hormonen
De pil
Veel vrouwen weten uit ervaring dat de menstruatie minder hevig is bij gebruik van de anticonceptiepil. De pil wordt dan ook veelvuldig als medicijn bij menstruatieklachten als HMB voorgeschreven. Over het algemeen is het resultaat goed, maar de pil biedt niet altijd uitkomst. Sommige vrouwen ervaren bijwerkingen, andere hebben emotionele tegenzin om (weer) de pil te gebruiken, vooral vrouwen die gesteriliseerd zijn, of van wie de partner zich heeft laten steriliseren. Voor vrouwen die de overgang naderen is er een pil met een iets andere samenstelling. Bij hoge bloeddruk of roken wordt de pil soms ontraden.
De prikpil
Dit is een driemaandelijkse injectie met een relatief grote hoeveelheid progestageen hormoon. De prikpil schrijft men meestal voor als anticonceptie, maar kan in principe ook worden ingezet tegen hevige menstruaties. Het is de bedoeling dat de menstruaties uiteindelijk helemaal wegblijven. Dit gebeurt niet bij elke vrouw. Vaak zijn er de eerste maanden, en nog langer, klachten over langdurig of onregelmatig bloedverlies. Na het stoppen met de prikpil duurt het bovendien vaak één of zelfs twee jaar voordat de cyclus zich herstelt. De prikpil wordt daarom zelden voorgeschreven als behandeling voor hevige menstruaties.
Progesteronpreparaten
Continue gebruik van een progesteronpreparaat zoals Orgametril® zorgt ervoor dat er geen eisprong optreedt. Daardoor blijft ook de menstruatie achterwege. Deze medicijnen moet je dagelijks innemen. Niet altijd lukt het ervoor te zorgen dat de menstruaties wegblijven. Soms treedt tussentijds bloedverlies (spotting) op. Een vaak voorkomende bijwerking is vocht vasthouden en daarmee gewichtstoename. Andere mogelijke bijwerkingen zijn een vettige huid, en soms depressiviteit of minder zin in vrijen.
Lees ook: Oorzaken van tussentijds vaginaal bloedverlies
Danazol
Dit 'anti-hormoon' onderdrukt de aanmaak van hormonen in de eierstokken, waardoor minder slijmvlies in de baarmoeder wordt opgebouwd en afgestoten. Over het algemeen neemt de menstruatie in hevigheid af, en bij de meeste vrouwen verminderen de klachten. Er kunnen bijwerkingen voorkomen, zoals vocht vasthouden en een vettige huid; een enkele keer ziet men ernstiger bijwerkingen. In het geval van bijwerkingen is het middel niet echt geschikt voor langdurig gebruik.
LH/RH-agonisten
Dit zijn medicijnen die de situatie in de postmenopauze (de periode na de laatste menstruatie) nabootsen. De eierstokken maken dan nauwelijks hormonen, zodat geen baarmoederslijmvlies wordt opgebouwd en afgestoten. In verband met ongunstige effecten voor de botopbouw schrijven de meeste artsen dit medicijn liever niet langer dan een half jaar voor. Voor jongere vrouwen is deze behandeling daarom meestal ongeschikt. Voor vrouwen rond de vijftig jaar betekenen deze medicijnen nogal eens een tijdelijke oplossing. Deze middelen kunnen overgangsklachten als opvliegers en nachtzweten versterken. Zo nodig kan de gynaecoloog andere hormonen voorschrijven om deze bijwerkingen te verminderen.
Lees ook: Kan je het tijdstip van menopauze voorspellen?
Mirena-spiraaltje
De arts brengt de progesteroncapsule (beter bekend als Mirena-spiraaltje) via de vagina in de baarmoeder. De capsule geeft gedurende vijf jaar een progestageen hormoon af. Het baarmoederslijmvlies wordt zo minder gevoelig voor de hormonen die de eierstokken maken. Het slijmvlies blijft dun, en het bloedverlies bij de menstruatie vermindert over het algemeen sterk.
Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de vrouwen met een Mirena-spiraaltje minder hevig vloeit dan eerst, en sommige vrouwen menstrueren na langere tijd helemaal niet meer. Wel zijn er de eerste maanden na het inbrengen nogal eens buikpijnklachten, en ook moet u rekening houden met drie tot zes maanden ‘spotting’: tussentijds bloedverlies op onvoorspelbare ogenblikken.
Het Mirena-spiraaltje is niet voor elke vrouw geschikt. Vooral vrouwen die vroeger een spiraaltje spontaan zijn verloren, hebben waarschijnlijk ook meer kans dit spiraaltje te verliezen. Klachten in het verleden over abnormaal bloedverlies bij een gewoon spiraaltje (koperspiraal) hoeven bij een Mirena-spiraaltje niet terug te keren.
Lees ook: Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie
3. Operatieve behandelingen
Behandelingen van het baarmoederslijmvlies hebben als doel het verwijderen of vernietigen van dit baarmoederslijmvlies. Immers, als van dit slijmvlies weinig of niets meer over is, kan het ook niet worden opgebouwd en bij de menstruatie worden afgestoten. Meestal doet de gynaecoloog deze operaties aan het baarmoederslijmvlies in dagbehandeling, doorgaans onder narcose, maar soms is een ruggenprik of plaatselijke verdoving mogelijk. Na afloop van deze behandelingen kan je enige tijd last hebben van buikpijn en een waterige afscheiding. Pijn is er meestal alleen de eerste dag na de operatie.
Verwijderen of vernietigen van het baarmoederslijmvlies kan op verschillende manieren. Bijvoorbeeld met de ballonmethode, rollerbolmethode of endometriumresectie. Soms adviseert de gynaecoloog een voorbehandeling van het slijmvlies. Je krijgt dan medicijnen waardoor je tijdelijk in de overgang komt. Het baarmoederslijmvlies wordt hierdoor dunner en is gemakkelijker te verwijderen of te vernietigen.
Bij een endometriumablatie (endometrium = baarmoederslijmvlies en ablatie = verwijdering) via de NovaSure-methode wordt de functionele laag van het baarmoederslijmvlies verwijderd met behulp van een waaiertje van gaas dat via een hysteroscoop wordt ingebracht. In circa 90 seconden (maximaal 120 seconden) krijgt de baarmoeder radiofrequentie-energie toegediend en wordt de waaier heet. Het baarmoederslijmvlies verdroogt waardoor zich geen nieuw baarmoederslijmvlies meer kan opbouwen. Bij de NovaSure-methode - die eenmalig wordt uitgevoerd - is geen voorbehandeling met hormonen nodig.
Voor deze behandelingen geldt dat globaal vier van de vijf vrouwen er baat bij vinden. Zij menstrueren duidelijk minder, en bij een klein deel houdt de menstruatie helemaal op. De baarmoeder en hormoonhuishouding blijven intact, waardoor je niet vervroegd in de menopauze komt. Een zwangerschap raadt men na een dergelijke ingreep echter ten sterkste af. Endometriumablatie is niet geschikt voor vrouwen met een kinderwens. Het is belangrijk om anticonceptie te blijven gebruiken.
Lees ook: Hormonale anticonceptie: verschillende middelen en methoden
Operatieve verwijdering van de baarmoeder (hysterectomie of uterusextirpatie) adviseert de gynaecoloog doorgaans pas als andere behandelingen niet het gewenste resultaat opleveren. Soms wordt een dergelijk advies eerder gegeven, bijvoorbeeld in het geval van een baarmoeder met zeer veel myomen die de hevige menstruaties veroorzaken.
Lees ook: Hysterectomie: verwijderen baarmoeder
|
Bloedserieus |
auteur:
Sofie Van Rossom,
gezondheidsjournalist
