Orde van Artsen wil zelftests enkel in de apotheek

nieuws De nationale raad van de Orde er Artsen wil de verkoop van zelftesten oor het thuis opsporen of opvolgen van bepaalde gezondheidsproblemen beperken tot de apotheek.

Het gebruik van zelftesten voor het opvolgen van welbepaalde chronische ziekten is sinds lange tijd ingeburgerd in de gezondheidszorg. De thuis opgemeten resultaten, zoals glucosewaarden of stollingstijden, worden doorgegeven aan de behandelend arts en betekenen een meerwaarde voor de behandeling. De nieuwe, nu beschikbare zelftesten geven een antwoord aan de persoon over diens gezondheidstoestand.

Omdat deze toepassingen steeds vaker door de patiënt gebruikt worden, vond de Orde van Artsen het de hoogste tijd om een aantal algemene aanbevelingen hierover uit te vaardigen.
Op wettelijk vlak vallen de zelftests onder de Europese regelgeving inzake medische hulpmiddelen voor in vitrodiagnostiek en onder de Belgische wetgeving over medische hulpmiddelen voor in vitro.

Op ethisch en deontologisch vlak moeten volgens de Orde vier principes bekeken worden: 'autonomie', 'weldadigheid', 'niet-schadelijkheid' en 'rechtvaardigheid'.
• Op het vlak van de autonomie is er geen probleem: zelftesten passen binnen het concept van zelfredzaamheid ('selfempowerment') van de patiënt en de methode respecteert de absolute privacy.
• Op het vlak van weldadigheid zet het laagdrempelige karakter van de zelftest patiënten aan tot deelname aan gezondheidszorg. De zelftest kan ziekten vroegtijdig opsporen en hierdoor een grotere kans bieden op een betere uitkomst.
• Op het vlak van rechtvaardigheid is de zelftest binnen het bereik van alle patiënten. Op korte termijn lijkt het waarschijnlijk dat er meer beroep zal gedaan worden op medische zorg om het met de zelftest verkregen resultaat te controleren in een laboratorium. Dit kan een tijdelijke verhoging van de uitgaven in de ziekteverzekering veroorzaken. Op lange termijn kan evenwel verwacht worden dat vroege opsporing de kost zal terugdringen.
• Op het vlak van niet-schadelijkheid dreigt in bepaalde gevallen het gevaar dat een alleenstaand testresultaat weinig of niets zegt over een bepaalde ziekte en de test meer kwaad dan goed kan berokkenen. Het gevaar bestaat ook dat mensen zich een zelftest aanschaffen terwijl hun draagkracht om met een ongunstig resultaat geconfronteerd te worden, onvoldoende is.

Alleen in de apotheek
Het gebruik van zelftesten beantwoordt aan een vraag van de burger en kadert in de zelfredzaamheid van de patiënt.
Omwille van de patiëntveiligheid is de Orde van mening dat zelftesten enkel mogen afgeleverd worden in een apotheek. De verkoop in aanwezigheid van een apotheker biedt immers de garantie dat de aflevering op maat van de patiënt en met de nodige informatieverstrekking gebeurt. Het geeft ook een waarborg omtrent de authenticiteit, de betrouwbaarheid en houdbaarheid van de testen.

De testen dienen individueel opgevolgd te worden aangaande kwaliteit, specificiteit en sensitiviteit. Artsen die geconfronteerd worden met negatieve voorvallen die gelinkt zijn aan het gebruik van de zelftest, dienen deze te melden aan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten.
Daarnaast dient de impact van de invoering van de zelftest op de uitgaven van de gezondheidszorg opgevolgd te worden.