Kan een supplement melatonine helpen bij kinderen met slaapproblemen?

dossier

Sinds enkele jaren is synthetische melatonine in opmars. Het werd voor het eerst op de markt gebracht in de vorm van voedingssupplementen om de effecten van een jetlag tegen te gaan, en wordt nu gebruikt om slaapstoornissen te bestrijden. Bij een kind dat er lang over doet om in slaap te vallen en/of 's nachts verschillende keren wakker wordt, kan de verleiding groot zijn om melatonine te gebruiken. Het hormoon wordt immers op natuurlijke wijze door het lichaam aangemaakt. Maar deskundigen zijn zeer terughoudend over het gebruik bij kinderen onder de 12 jaar.

Lees ook: Slaapproblemen bij kinderen

Wat doet melatonine voor onze slaap?

Melatonine wordt geproduceerd door de pijnappelklier die zich achter in de hersenen bevindt. Zijn rol is om het menselijk lichaam voor te bereiden op de slaap. De afscheiding begint wanneer het licht afneemt en gaat de hele nacht door, met een piek rond 3 uur 's nachts. Tijdens de overgang naar de slaapmodus vindt een hele reeks veranderingen in het lichaam plaats, waaronder een daling van de lichaamstemperatuur, het cortisolgehalte en de bloeddruk.

Door zijn eigenschappen werd het hormoon enkele jaren geleden zeer populair bij wie een jetlag wou bestrijden. Men stelde het toen gelijk aan een slaappil. Maar synthetische melatonine is geen slaappil. Het is een bioritmesynchronisator. Het kan dus nuttig zijn, maar in de zeer specifieke context van slaapstoornissen door een verschuiving in de slaapcyclus, iets dat zich voornamelijk voordoet in de adolescentie en bij 55-plussers. Daarom mag men het idealiter enkel op medisch voorschrift innemen, nadat de arts met zekerheid de oorzaak van de slaapstoornis heeft vastgesteld.

Lees ook: Alles wat je moet weten over slaapproblemen

Afgeraden voor kinderen onder 12 jaar

Nog steeds te weinig onderzoek

Hoewel er veel onderzoek is gedaan bij volwassenen, zijn er nog onvoldoende gegevens over melatonine bij kinderen en adolescenten. Het voorschrijven van het synthetische hormoon bij jongeren is nog controversieel, en het is nog niet mogelijk om de langetermijneffecten te evalueren. In geval van twijfel is het beter om het gebruik te vermijden, als de slaaphygiëne volstaat om de bestaande problemen op te lossen.

Volgens een meta-analyse uit 2019 is melatonine een effectief en verdraagbaar geneesmiddel bij de kortdurende behandeling van vroege slaapinsomnie bij kinderen en adolescenten, maar er is meer onderzoek nodig. 

Geneesmiddelen vs. voedingssupplementen

In België wordt het enige geneesmiddel met melatonine - in een dosis van 2 mg - alleen op doktersvoorschrift verkocht en het is over het algemeen bestemd voor mensen ouder dan 55 jaar.

In principe is het mogelijk voedingssupplementen met melatonine in een dosis van minder dan 2 mg zonder voorschrift te verkrijgen. Maar het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten raadt dit af, vooral als het bestemd is voor kinderen onder de 12 jaar.

Franse gezondheidsdeskundigen hebben dezelfde mening als hun Belgische collega's. Zoals het tijdschrift Prescrire in november 2018 meldde, worden te veel bijwerkingen in verband gebracht met voedingssupplementen die melatonine bevatten (hoofdpijn, spijsverteringsstoornissen, hartritmestoornissen), en is hun effectiviteit niet bewezen, waardoor men volgens de experten beter het zekere voor het onzekere neemt.

Melatonine en ADHD

In bepaalde, zeer specifieke gevallen kan men synthetische melatonine echter beschouwen als een kortetermijnbehandeling voor slaapstoornissen. Kinderen met ADHD (aandachtstoornis met of zonder hyperactiviteit) bijvoorbeeld, kunnen last hebben van een vertraagde afscheiding van het slaaphormoon. Wanneer de kosten-batenafweging gunstig uitvalt voor het geneesmiddel, kan dus een behandeling worden overwogen, altijd voor een bepaalde periode, door de kinderarts, de neuropsychiater of de kinderpsychiater.  

Lees ook: Bedtijd

Hoe help je een kind dat slecht slaapt?

Om ervoor te zorgen dat een kind zijn of haar quotum van kwaliteitsslaap behaalt, is het zeer belangrijk aandacht te besteden aan de inhoud van de dag en de avond. Focus je daarom op een goede slaaphygiëne.

• Zorg ervoor dat kinderen overdag voldoende lichaamsbeweging krijgen: het zal voor hen gemakkelijker zijn om in slaap te vallen als ze een gezonde vermoeidheid hebben opgebouwd. Maar doe het 's avonds wat rustiger aan: liever een puzzel dan een uitzinnig spelletje verstoppertje.
• Stel het licht goed af: ’s morgens moet het licht feller zijn, en 's avonds gedempt om de biologische klok van je kind goed synchroon te laten lopen.
• Verbied beeldschermen (smartphone, tablet, computer) ten minste één uur voor het slapengaan.
• Respecteer een bedritueel (glas melk, verhaaltje, de knuffels naar bed brengen, enz.) maar zorg ervoor dat het niet eeuwig duurt. Als je kind erin slaagt om je lange tijd bij zich in de buurt te houden, zal hij onbewust de indruk krijgen dat hij alleen in zijn kamer niet veilig is.
  
  

Het is ook mogelijk om de natuurlijke aanmaak van melatonine door het lichaam via de voeding te bevorderen. Het enige wat je hoeft te doen, is regelmatig voedingsmiddelen eten die rijk zijn aan tryptofaan, een aminozuur dat betrokken is bij de synthese van melatonine. Deze stof vind je in amandelen, ananas, bananen, havermout, groene groenten, peulvruchten, vis en bruine rijst.

In geval van bewezen slaapstoornissen is het van essentieel belang om met je huisarts en/of kinderarts te overleggen. Er zijn namelijk oplossingen mogelijk, bijvoorbeeld gedragstherapie.

Lees ook: Slaapcoach: 'Een goed slaapritueel kan veel slaapproblemen vermijden'

Bronnen:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
https://sommeilenfant.reseau-morphee.fr
https://reseau-morphee.fr
https://www.afmps.be