Gerelateerde artikels
Hoe gaat stamceldonatie in zijn werk?
dossier Bij stamceltherapie zoekt men naar nieuwe stamcellen die defecte of afwezige cellen in het lichaam van de patiënt kunnen vervangen. Vooral bij lymfeklierkanker en bepaalde soorten bloedkanker, zoals leukemie dient men stamcellen toe. Stamceltherapie is eigenlijk een laatste redmiddel dat men inzet als andere behandelingen niet aanslaan. Geschikte donorcellen zijn echter niet makkelijk te vinden.
Zoektocht naar gezonde stamcellen
Als de eigen stamcellen van de patiënt niet meer bruikbaar zijn, moet men op zoek gaan naar een geschikte donor die stamcellen heeft van hetzelfde weefseltype. Dat is geen sinecure: er zijn wel tienduizenden mogelijke combinaties in het weefseltype.
Eerst wordt gekeken naar directe familieleden. De kans dat men hetzelfde weefseltype vindt, is het grootst bij broer of zus (1 op 4), omdat de helft van het weefseltype komt van de vader en de andere helft van de moeder. Pas als er geen familie of geen match binnen de directe familie te vinden is, wordt de donorbank ingeschakeld. Daarin vindt men alle Belgen die zich opgegeven hebben als stamceldonor. Tussen deze donoren gaat men op zoek naar een mogelijke match.
Als er geen Belgische match te vinden is, dan zoekt men verder tussen de 38 miljoen stamceldonoren van over de hele wereld. Deze donoren zijn voornamelijk West-Europeanen. Er zijn maar weinig donoren van Centraal-Afrikaanse, Noord-Afrikaanse, Turkse of gemengde afkomst. Daardoor kan men één op de drie patiënten met dergelijke roots niet helpen.
Lees ook: Doorbraak in celonderzoek bij leukemie werpt nieuw licht op behandeling van de ziekte
Manieren om stamcellen te doneren
Men kan gezonde stamcellen verzamelen op twee verschillende manieren:
• Uit het beenmerg. Beenmerg zit in de holle en platte beenderen van ons lichaam zoals het bekken en borstbeen. Dat beenmerg bevat miljarden stamcellen die ons hele leven lang uitgroeien tot bloedcellen. Met een naald haalt men de stamcellen uit de achterste rand van het bekken. Deze ingreep verloopt onder algehele narcose en duurt ongeveer één tot twee uur. Men zal na de ingreep je bloed controleren om te kijken of je voldoende hersteld bent. In dat geval mag je de ochtend die volgt op ingreep naar huis gaan.
• Uit het bloed. In ongeveer 70% van de gevallen worden stamcellen via het bloed afgenomen (PBSC-donatie). Als voorbereiding op de afname spuit je gedurende vijf dagen een medicijn, waardoor je meer stamcellen aanmaakt. Deze stamcellen komen in de bloedbaan terecht. Op de dag van donatie worden de stamcellen met een afereseapparaat uit het bloed gehaald. Dit apparaat filtert de stamcellen uit het bloed en geeft het bloed terug aan de donor via een infuus. De aferese duurt drie tot vijf uur. Het kan noodzakelijk zijn om de procedure de volgende dag te herhalen.
Lees ook: Een vaccin tegen bloedkanker
Hoe word je donor?
Als je beslist hebt dat je stamceldonor wil worden, kan je je kandidaat stellen. Je moet dan eerst de donortest doorlopen op de website van het Rode Kruis waarin gecontroleerd wordt of je een geschikte donor bent. Is die test positief, dan vul je een online registratieformulier in.
Vervolgens word je uitgenodigd in een donorcentrum voor een gesprek met de arts en een staalafname. Aan de hand van dat staaltje bepaalt men je weefseltype. Deze gegevens worden opgeslagen in het Belgisch Beenmergregister. Daarna is het afwachten of je ooit als donor zal worden opgeroepen.
Als blijkt dat er een match is tussen jouw stamcellen en die van een patiënt, dan wordt onmiddellijk contact met je opgenomen. Men peilt of je nog altijd bereid bent om te doneren en men begeleidt je tot de donatie. Ook daarna word je nog goed opgevolgd.
Bronnen:
Lees ook: Rode Kruis zoekt 50.000 nieuwe bloed- en plasmadonoren
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
