Zes vragen over winterhanden en wintertenen (perniones)

dossier Sommige mensen hebben in de winter last van zogenaamde winterhanden, wintertenen, wintervoeten of zelfs winterdijen. In medisch jargon spreekt men van perniones. 

1. Wat is perniones?

Perniones is een aandoening die kan ontstaan bij de blootstelling van lichaamsdelen aan koud en vochtig weer. Het is normaal dat het lichaam reageert op de weersomstandigheden. De bloedvaatjes van de huid van uitstekende lichaamsdelen, zoals tenen en vingers, vernauwen bij koud weer. Hierdoor kan er minder warmte ontsnappen aan het lichaam en blijft de lichaamstemperatuur op peil. Het nadeel van dit natuurlijke beschermingsmechanisme is echter dat er minder bloed stroomt door de huid van deze lichaamsdelen. Op termijn kan dit gebrek aan doorbloeding leiden tot plaatselijke ontstekingsreacties. Deze ontstekingen zorgen vervolgens voor verschillende klachten.

2. Wat zijn de klachten van perniones?

• verkleuringen aan de getroffen lichaamsdelen: vlekkerig wit-paars, geel-bruin, grijs-blauw of rood
• plaatselijke zwelling
• pijn, jeuk en een branderig gevoel
• De lichaamsdelen voelen vaak kouder aan bij aanraking.

Chronische perniones kan ontstaan bij langdurige blootstelling aan de kou, of nadat een patiënt meerdere seizoenen van acute perniones heeft doorgemaakt. De klachten bij chronische perniones zijn gelijkaardig aan de klachten bij acute perniones, maar beginnen eerder in het seizoen. Bovendien gaat de chronische variant vaak gepaard met: 

• littekenvorming en wondjes
• permanente verkleuring
• zweertjes

Lees ook: Waarom hebben vrouwen meer last van koude handen en voeten?

3. Is perniones hetzelfde als het Raynaud-fenomeen?

Lees ook: Witte vingers: de ziekte en het fenomeen van Raynaud

4. Hoe krijg je perniones?

• De aandoening komt vaker voor bij jonge vrouwen. Er wordt gesuggereerd dat de bloedvaten in de huid van vrouwen heftiger reageren op koud weer. Hierdoor zouden zij eerder de bekende klachten ontwikkelen.
• Erfelijkheid speelt mogelijk een rol. Dit blijkt uit het gegeven dat familieleden van mensen die lijden aan perniones meer kans hebben op de aandoening dan anderen.
• Ten slotte zijn er diverse aandoeningen die vaak gepaard gaan met perniones: bij mensen met overgewicht, ondergewicht, bloedarmoede en vaatvernauwing wordt de aandoening vaker gezien. Ook kan perniones in een minderheid van de gevallen een teken zijn van ernstigere ziektebeelden, zoals reumatische aandoeningen of leukemie.
  
  

Lees ook: Tips: winterjeuk voorkomen en behandelen

5. Wat kan je doen om perniones te voorkomen?

• Vermijd vochtige, koude omstandigheden.
• Draag goed isolerende, maar ook goed ademende kleding bij blootstelling aan de uitlokkende weersomstandigheden. Schenk hierbij extra aandacht aan de lichaamsdelen die gevoeliger zijn voor de klachten, zoals de vingers en de tenen.
• Zorg dat je kleding niet knelt. Vermijd bijvoorbeeld te nauwe schoenen en handschoenen of een te strak aansluitende broek.
• Loop niet rond in natte kleren. Wissel regelmatig van kleding, zeker als je in vochtige omstandigheden werkt of recreëert.
• Blijf niet te lang stilstaan of stilzitten in koude omstandigheden. Lichaamsbeweging bevordert de bloedsomloop.
• Zorg voor een goed verwarmde leefruimte en werkplek.

6. Hoe wordt perniones behandeld?

Een arts kan perniones doorgaans eenvoudig vaststellen aan de hand van het verhaal van de patiënt en het onderzoeken van de getroffen lichaamsdelen. Nadat de arts perniones heeft gediagnosticeerd is preventie het belangrijkste middel om de aandoening aan te pakken. De patiënt zal door de arts worden ingelicht over de bovenstaande preventieve maatregelen en hoe hij of zij deze maatregelen het best kan toepassen in zijn of haar leven. Daarnaast zijn er diverse medicijnen die de arts kan voorschrijven ter genezing en ter voorkoming van de symptomen.

Lees ook: Tips voor een huidvriendelijke douche of bad