Waarom zijn Groep B streptokokken (GBS) gevaarlijk tijdens de zwangerschap?

nieuws Naar schatting is één op vijf (20 %) zwangere vrouwen draagster van de groep-B-streptokokken (GBS)-bacterie in de vagina. Tijdens een vaginale bevalling kan deze GBS-bacterie overgedragen worden op de baby en GBS-ziekte veroorzaken. Dit kan ernstige letsels veroorzaken tot 3 maanden na de bevalling. Daarom worden zwangere vrouwen getest op de aanwezigheid van GBS en eventueel behandeld met antibiotica om de baby te beschermen.

1. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)?
Groep B streptokokken (GBS) zijn bacteriën die vaak voorkomen in de darmen van volwassenen. Ongeveer 20 % van alle volwassenen zou drager zijn van deze bacterie, zonder dat dit klachten veroorzaakt. GBS kan wel een blaasontsteking veroorzaken.
Bij ongeveer 20 à 25 % van de zwangere vrouwen komt deze bacterie ook voor in de vagina en baarmoedermond, zonder dat ze daarvan iets merken.

2. Hoe raakt men besmet met groep B streptokokken?
Voor 1970 was GBS alleen bij vee als ziekteverwekker bekend, bijvoorbeeld een uierontsteking bij koeien. Nu komt de bacterie ook bij mensen voor. Hoe de bacterie zich verspreidt en mensen besmet worden, en waarom slechts bepaalde mensen drager van de bacterie worden, is niet bekend.
GBS wordt niet via seksueel contact overgedragen.
Wie drager is van GBS blijft dat meestal levenslang. Een antibioticakuur om de bacteriën weg te krijgen helpt meestal slechts tijdelijk. De kans is groot dat de bacterie later terugkeert.

3. Hoe kan een kind besmet worden?
De bacterie kan tijdens de zwangerschap of tijdens of na de bevalling overgedragen worden van moeder op kind.

• In de baarmoeder
Een besmetting in de baarmoeder gebeurt meestal na het breken van de vliezen. De streptokokken komen dan in het vruchtwater terecht. Het kind drinkt vruchtwater en heeft ook vruchtwater in de longen. Hoe langer de tijd tussen het breken van de vliezen en de bevalling, hoe groter de kans op besmetting.?
Besmetting kan soms ook plaatsvinden als de vliezen nog niet gebroken zijn.
Temperatuurverhoging bij de moeder en een snelle hartslag van de baby zijn aanwijzingen voor een infectie.
• Tijdens de bevalling
Bij ongeveer de helft van de draagsters van GBS raakt het kind tijdens de bevalling besmet. Meestal zitten de bacteriën dan alleen op de huid en de slijmvliezen van het kind, en wordt het niet ziek. Ongeveer 1 % van deze baby’s wordt wel ziek, meestal vrij snel na de geboorte.
• Na de geboorte
Een klein aantal baby’s wordt pas in de eerste dagen of weken na de bevalling besmet, bijvoorbeeld via de handen van een volwassene. Dit gaat om een derde van alle baby’s die de GBS-ziekte krijgen. De kans op besmetting is zeer gering wanneer de baby ongeveer 12 weken oud of ouder is.
GBS wordt niet via borstvoeding van de moeder op de baby overgedragen.

4. Hoe groot is de kans dat een baby groep B streptokokken of GBS-ziekte krijgt?
Baby’s worden ziek wanneer de bacterie het lichaam binnendringt.
• Ongeveer de helft van de vrouwen die groep B streptokokken bij zich dragen, geeft ze voor of tijdens de bevalling door aan hun kind. Als één op de vier à vijf zwangere vrouwen draagster is (ca. 20-25 %), zal dus 10 à 12 % van alle pasgeboren baby’s met GBS worden besmet.
• Een pasgeboren baby wordt pas ziek als de bacteriën het lichaam binnendringen. Dit gebeurt bij ongeveer 1 à 4 op de 100 kinderen die met GBS worden besmet, of 1 à 4 op 1.000 pasgeboren kinderen.
• Ongeveer 5 op de 100 kinderen met de GBS-ziekte overlijdt aan de infectie.

5. Risicofactoren voor GBS-ziekte
Er bestaat een verhoogd risico op GBS als:
• de vliezen langdurig gebroken geweest zijn (meer dan 18 uur);
• de baby te vroeg geboren wordt (een zwangerschap van minder dan 37 weken);
• de moeder tijdens de bevalling een temperatuursverhoging heeft gehad (meer dan 38 °C rectaal);
• de moeder tijdens de zwangerschap een urineweginfectie heeft gehad die werd veroorzaakt door GBS;
• de moeder eerder een kind met GBS-ziekte heeft gehad.

6. Hoe ernstig is GBS-ziekte?
Hoe ernstig de ziekte verloopt, is onder meer afhankelijk van de zwangerschapsduur (premature baby's zijn kwetsbaarder), de weerstand en gezondheidstoestand van de baby, de duur van de besmetting voordat met behandeling wordt begonnen en het preciese type GBS-bacterie.

Acute gevolgen
De ziekte kan zich in heel snel tempo ontwikkelen, soms binnen enkele uren, en kan zeer ernstige gevolgen hebben:
• Sepsis of bloedvergiftiging (± 60 %),
• Pneumonie of longontsteking (± 25 %),
• Meningitis of hersenvliesontsteking (± 10 %),
• Overlijden ( 5 à 10 %).

Gevolgen op de lange termijn
Ruim 30 % van de besmette baby's heeft blijvende restverschijnselen die vaak pas op de langere termijn tot uiting komen.
• Doofheid
• Problemen met het zicht
• Verlammingsverschijnselen, spasticiteit
• Evenwichtsstoornissen
• Epilepsie
• Ontwikkelingsachterstand.

Gevolgen voor de moeder
Bij de moeder kan GBS na de bevalling ontsteking van het baarmoederslijmvlies (endometritis) veroorzaken, wat kan leiden tot steriliteit. Ook kan GBS kraamvrouwenkoorts of wondinfecties veroorzaken, bijvoorbeeld na een keizersnede.

7. Wat zijn de symptomen van GBS-ziekte?
Tijdens de geboorte
• Veranderingen van de hartactie
• Koorts bij de moeder
• Meconium in het vruchtwater.

Direct na de geboorte
• Kreunende of snelle ademhaling
• Afwijkende kleur (bleek en grauw in plaats van roze)
• Slechte apgar-score.

Later na de geboorte
• Kreunende ademhaling
• Grauwe kleur
• Koorts of ondertemperatuur
• Apathisch gedrag en sufheid
• Terugkerende ademstilstanden
• Slecht drinken/spugen
• Geprikkeld overstrekt kind
• optreden van stuipen (convulsies)
• Puntvormige bloedinkjes in de huid.

8. Hoe wordt een GBS-besmetting behandeld?
Baby's die tekenen van GBS-ziekte vertonen, worden onmiddellijk behandeld met antibiotica via een infuus. Ze worden de eerste 24 tot 48 uur nauwgezet opgevolgd.
Vaak is ook de baby in een slechte conditie en heeft hij ook andere behandelingen nodig, zoals ondersteuning van de bloedsomloop met vochttherapie nodig.