Glutenvrije producten gezonder? Zeker niet altijd

Glutenvrije producten zijn tegenwoordig overal volop te koop want glutenvrij is hip. Veel restaurants serveren glutenvrije gerechten. En bakkers bieden steeds meer glutenvrij brood aan. Want steeds meer mensen willen geen gluten meer eten. Ze zijn ervan overtuigd dat gluten schadelijk zijn en allerlei gezondheidsklachten veroorzaken. Voor deze uit de Verenigde Staten overgewaaide hype bestaan echter nauwelijks wetenschappelijke bewijzen.

Maar zijn glutenvrije producten dan ook gezonder? Zeker niet altijd. Glutenvrije producten bevatten vaak meer vet, suiker of zout dan ‘gewone’ producten. Door het gebruik van andere producten dan meel, bevatten nagenoeg alle onderzochte glutenvrije producten ook minder vezels dan de tegenhangers met gluten. Dat blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Consumentenbond. Daarnaast stelde de Consumentenbond vast dat de glutenvrije producten duurder zijn dan andere varianten van het product. 

Dat is ook slecht nieuws voor mensen met coeliacie of glutenallergie. Die hebben geen keuze, ze moéten glutenvrij eten. Hun darmen kunnen beschadigd worden als ze gluten eten. 

Coeliakie is een aangeboren chronische darmaandoening waarbij het immuunsysteem abnormaal reageert op gluten, vooral dan op gliadine. Dit kan leiden tot allerlei darmklachten. Bovendien kunnen door de beschadiging van de darm bepaalde bestanddelen uit de voeding niet meer opgenomen worden, waardoor allerlei tekorten aan onmisbare voedingsstoffen kunnen ontstaan. Dat kan dan weer leiden tot bloedarmoede, groeiachterstand, osteoporose enzovoorts. 

Coeliakie kan zowel bij kinderen als volwassenen worden vastgesteld. Naar schatting zouden ongeveer 1 à 2 procent van de Belgen coeliakie hebben. Velen daarvan weten echter niet dat ze aan coeliakie lijden. Eerstegraads familieleden van een patiënt met coeliakie hebben een verhoogd risico op het krijgen van de ziekte, namelijk 5 tot 10 procent.

De Consumentenbond raadt consumenten aan om goed naar de voedingswaarde te kijken van de glutenvrije versies.

Volgens heel wat wetenschappers kan een glutenvrij dieet zonder medische noodzaak en zonder goede begeleiding, de gezondheid schaden. 

• Aangezien granen en vooral tarwe een belangrijk onderdeel zijn van ons dagelijks voedsel, is het zomaar weglaten van gluten en dus van granen niet per definitie gezond.

• Een te lage inname van vezels uit (volkoren) graanproducten heeft een negatief effect op de darmflora en vergroot de kans op constipatie. Een adequate inname van graanvezels zou ook het risico op chronische welvaartsziekten zoals diabetes type 2 verkleinen.

• Alleen maar gluten en dus granen uit uw dieet weglaten, leidt tot een eenzijdig eetpatroon. Hierdoor kan er gebrek aan vitamines (B en E) maar ook aan ijzer optreden, omdat er te weinig wordt nagedacht over vervangers voor het vezelrijke tarwe.

• Veel glutenvrije producten zijn gemaakt van minder volwaardige meelsoorten zoals mais en/of rijstmeel, en bevatten soms extra toevoegingen zoals vet, suiker of zout ter compensatie van de smaak en textuur die ze missen. Glutenvrij producten hebben bovendien vaak lagere hoeveelheden vezels, ijzer en B-vitaminen. 

• Uit onderzoek van Wageningen Universiteit en het Nederlandse Coeliakie Vereniging bleek bijvoorbeeld dat veel mensen met een glutenvrij dieet te veel verzadigd vet en te weinig vezels eten. Ook voldoende vitamine D, foliumzuur, magnesium en calcium, bleek een probleem, net als de ijzer-inname bij veel vrouwen.

• Een glutenvrij dieet, zonder dat daar een medische indicatie voor is, zoals bijvoorbeeld coeliakie, kan volgens Amerikaanse onderzoekers schadelijk zijn voor de gezondheid. Mensen die geen gluten eten, eten namelijk minder volkoren granen, wat zou leiden tot een verhoogd risico op een hartinfarct.