Gerelateerde artikels
Baarmoederhalskanker voorkomen: HPV-vaccinatie
dossier Baarmoederhalskanker wordt bijna altijd veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Die infectie verdwijnt bij de meeste vrouwen spontaan, zonder dat ze er specifieke symptomen van hebben gehad. Als het virus niet verdwijnt, spreken we van een chronische infectie. Die chronische infectie kan letsels veroorzaken die, als ze onbehandeld blijven, zich na een redelijk lange periode (meestal zo'n tien jaar) in baarmoederhalskanker kunnen omzetten.
Lees ook: Baarmoederhalskanker: symptomen, diagnose en behandeling
Soorten vaccins
Sinds een aantal jaren is vaccinatie tegen HPV opgenomen in het basisvaccinatieschema.
In België zijn 2 vaccins tegen baarmoederhalskanker op de markt:
• Gardasil 9
• Cervarix
Beide vaccins zijn gericht tegen de virustypes 16 en 18. Die types worden beschouwd als de meest frequente oorzaak (ongeveer 70%) van baarmoederhalsletsels die tot baarmoederhalskanker kunnen leiden. Uitstrijkjes blijven nodig om de minder frequente vormen te kunnen detecteren.
Lees ook: Opsporing van baarmoederhalskanker met HPV-test beter dan klassieke uitstrijkje
HPV-vaccinatie: voor- en nadelen
Experts vinden dat de voordelen van HPV-vaccinatie groter zijn dan de nadelen.
Voordelen
• De vaccins beschermen tegen de twee meest voorkomende types HPV die baarmoederhalskanker veroorzaken.
• Meisjes die zich laten vaccineren vóór ze seksueel actief zijn, zijn in grote mate beschermd tegen deze types.
• Wie ingeënt is tegen deze types HPV, heeft een veel kleinere kans op baarmoederhalskanker.
• Voor meisjes van het eerste middelbaar is de vaccinatie gratis. Voor meisjes van 12 tot en met 18 jaar is er een gedeeltelijke terugbetaling van het ziekenfonds.
Nadelen
• Zoals elke vaccinatie kan ook HPV-vaccinatie een aantal bijwerkingen veroorzaken: 8 op de 10 meisjes krijgen last van pijn rond de prikplek en spierpijn in de bovenarm. Sommige meisjes hebben last van pijn, jeuk, een rode huid of een verdikking op de prikplek. Ook buikpijn, misselijkheid, moeheid, hoofdpijn of koorts komen voor, maar de meeste klachten zijn mild en gaan vanzelf weer weg. 2 tot 3 op de 1000 meisjes vallen (bijna) flauw. Dat is niet vaker dan van andere vaccins. Meestal komt dat door de spanning van het vaccineren en niet door wat er in het vaccin zelf zit.
• Vaccinatie biedt geen volledige bescherming. Er zijn ook nog andere, minder voorkomende types HPV die baarmoederhalskanker kunnen veroorzaken. Ongeveer 3 op de 10 gevallen van baarmoederhalskanker worden veroorzaakt door andere types HPV waartegen de vaccinatie niet beschermt. Wie ingeënt is, kan dus nog altijd baarmoederhalskanker krijgen. Het risico vermindert wel enorm.
• Op dit ogenblik is nog niet duidelijk hoe lang het HPV-vaccin beschermt. Meisjes die zich laten inenten zijn zeker minstens 7 jaar beschermd. Wellicht zal het veel langer bescherming bieden. Maar als de bescherming na een aantal jaren duidelijk afneemt, kan het nodig zijn een extra prik te krijgen als volwassene.
Lees ook: Humaan papillomavirus (HPV) en baarmoederhalskanker
Wie moet zich laten vaccineren tegen HPV?
Vaccinatie tegen HPV om baarmoederhalskanker te voorkomen heeft vooral zin voor wie nog niet seksueel actief is (en dus nog niet besmet kan zijn) en dus op jonge leeftijd.
De Vlaamse overheid biedt het vaccin tegen HPV gratis aan alle meisjes in het eerste jaar secundair onderwijs in Vlaanderen en aan meisjes van dezelfde leeftijd in het buitengewoon onderwijs.
• De vaccinatie bestaat uit twee inentingen in de loop van het schooljaar. Tussen beide dosissen moet 6 maanden liggen. Het vaccin wordt toegediend via een prik in de bovenarm. Voor meisjes die ouder zijn dan 15 jaar, zijn drie dosissen nodig.
• De vaccinatie kan gegeven worden door de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB) of door een arts naar keuze. In dat laatste geval komt er wel de kost van de raadpleging bij (remgeld).
• Meisjes die niet in aanmerking komen voor de gratis vaccinatie (omdat ze te jong of te oud zijn), moeten de vaccins aankopen in de apotheek op voorschrift van de (huis)arts. Voor meisjes tot en met 18 jaar is er een gedeeltelijke terugbetaling voorzien via het Riziv. Meisjes die ouder zijn en een eerste vaccin kregen vóór hun 19de verjaardag, komen ook in aanmerking voor terugbetaling.
Lees ook: Humaan papillomavirus (HPV): wie moet zich laten vaccineren?
Ben je ouder dan 18 jaar?
Je valt buiten de doelgroep van de gratis HPV-vaccinatie of terugbetaling. Bespreek met je arts of HPV-vaccinatie nuttig is.
• Inenting heeft vooral zin als je nog niet met HPV besmet bent. Heb je weinig seksueel contact gehad, dan is het mogelijk dat je geen HPV-infectie hebt opgelopen. In dat geval heeft vaccinatie zeker zin. Heb je al vaker seks gehad, dan is de kans groter dat je het virus hebt opgelopen.
• Als je besmet bent met HPV, kan vaccinatie nog beschermen tegen de andere types HPV waarvoor het vaccin bedoeld is en waarmee je nog niet besmet bent.
• Uit de studies blijkt dat vaccinatie nog altijd kan helpen, ook al heb je al seksueel contact gehad en ben je al met HPV besmet geraakt. Bij het ouder worden produceert het lichaam namelijk minder antistoffen tegen virussen, dus ook tegen HPV. Een oude, slapende besmetting die al een tijdje in het lichaam sluimert, krijgt door die verminderde afweer de kans om toch nog actief te worden. Dat kan deels verklaren waarom er — na een eerste piek in de jonge populatie — bij vrouwen rond de 40 à 50 jaar een tweede opflakkering van HPV-besmettingen is. Met het vaccin krijg je een extra dosis antistoffen om het virus te lijf te gaan.
• Vrouwen die op latere leeftijd aan een nieuwe relatie beginnen, lopen het risico om nog met een type HPV besmet te worden waarmee ze nog niet waren besmet. Ook dan hebben ze baat bij een vaccinatie.
Lees ook: Moet je ook na de menopauze een uitstrijkje laten nemen?
Bronnen:
