Bronchiolitis: virale infectie van de onderste luchtwegen

dossier Bronchiolitis is een virale infectie die meestal (in 50 tot 80% van de gevallen) door een respiratoir syncytiaal virus (RSV) wordt veroorzaakt. De infectie komt vaak voor, treft vooral kinderen jonger dan 2 jaar, en kent meestal een gunstig verloop maar voor de allerkleinsten kan bronchiolitis toch gevaarlijk zijn. Dit is de belangrijkste oorzaak van hospitalisatie van baby’s. Elk jaar zijn er in ons land ongeveer 15.000 baby’s die vanaf oktober tot maart het bronchiolitisvirus krijgen.

Lees ook: Wat is RSV en waarom belanden zoveel baby's met RSV in het ziekenhuis?

Wat is bronchiolitis?

© Getty Images

Lees ook: Wat kan je doen als je baby of peuter vaak hoest?

Klachten

De ziekte begint meestal met een lopende neus, droge hoest en een beetje koorts. Er kunnen ook andere symptomen optreden, zoals een verminderde eetlust, bleekheid, rusteloosheid en zelfs cyanose (blauwe verkleuring) van handen en voeten.
De volgende dagen neemt de hoest toe en komen er slijmen. Door de opstapeling van slijmen in de kleine luchtwegen (de bronchi) kunnen ook ademhalingsmoeilijkheden optreden. Een piepende ademhaling is kenmerkend voor bronchiolitis bij zuigelingen.
In de week volgend op de infectie zullen de symptomen beetje bij beetje verdwijnen maar het kind kan nog enkele weken blijven hoesten.
Bij de eerste RSV-infectie vertoont 25 tot 40% van de kinderen symptomen van bronchiolitis; 0,5 tot 2% van deze gevallen heeft te kampen met een ernstige vorm van de infectie waardoor opname in het ziekenhuis nodig is. In geval van herinfectie zijn de symptomen meestal minder ernstig.
Net zoals alle andere virale infecties, kan het RSV het immuunsysteem verzwakken en de ontwikkeling bevorderen van een virale of bacteriële surinfectie die gepaard gaat met hoge koorts.

Lees ook: Wat kan je doen als je kind ’s nachts blijft hoesten?

Diagnose

De diagnose gebeurt vooral op basis van de klachten. Het virus kan worden opgespoord in het slijmvlies uit de neus- en keelholte. 

Hoe wordt bronchiolitis overgedragen?

Het RSV-virus wordt overdragen via speekseldruppeltjes die vrijkomen bij het niezen of hoesten of via zwevende stofdeeltjes in de lucht.
Het virus wordt overgedragen via de luchtwegen, bij rechtstreeks contact met een besmette persoon of bij onrechtstreeks contact met een besmet oppervlak of voorwerp.
Het dringt in het lichaam binnen via de slijmvliezen van de neus of de mond.
De overdracht gebeurt voornamelijk in het prille begin van de infectie. Het virus weerstaat enkele uren aan de omgevingstemperatuur.
De meeste infecties worden vastgesteld bij kinderen jonger dan 2 jaar en in het bijzonder bij kinderen jonger dan 1 jaar.


Lopen een groot risico om een ernstige vorm van bronchiolitis op te lopen:

• prematuurtjes
• baby's jonger dan 1 maand
• kinderen met een aangeboren hart- of longafwijking, mucoviscidose of immuniteitsdeficiëntie
• kinderen die vaak aan tabaksrook worden blootgesteld
• kinderen van wie de moeder astmapatiënte is, vaak bronchitis heeft of die tijdens de zwangerschap heeft gerookt.
  
  Ook bij volwassenen, vooral oudere personen, wordt bronchiolitis vastgesteld.
  
  

Seizoensgebonden

Zoals de griep zijn RSV-infecties seizoensgebonden. In België beginnen RSV-infecties in het algemeen vanaf begin oktober. Zij eindigen heel vaak eind maart. Het grootste aantal gevallen wordt doorgaans half december vastgesteld.

Lees ook: Wat kan je doen als je kind keelpijn heeft?

Behandeling

Voor de meeste kinderen met een lichte infectie is geen specifieke behandeling nodig en moeten alleen de symptomen worden behandeld (in ieder geval moet de koorts worden verminderd). Het is raadzaam om regelmatig de neusje te spoelen, het kind vaak te laten drinken en zijn maaltijden te spreiden. Bovendien moet de ruimte goed worden verlucht en tabaksrook worden vermeden. 

Lees ook: Hoe moet je het neusje van een baby spoelen met fysiologisch water?

Geef geen hoestsiroop aan het kind! Soms zijn aërosols of inhalatiemiddelen nodig om vernauwing van de bronchi tegen te gaan. De arts schrijft soms ook kinesitherapie voor om de opgestapelde secreties in de bronchi weg te werken. Deze therapie is misschien indrukwekkend maar levert in het algemeen uitstekende resultaten op.

Wanneer het kind grote moeilijkheden ondervindt om te ademen of te eten, moet het worden opgenomen in het ziekenhuis omdat er dan hypoxemie (een verminderd zuurstofgehalte in het bloed) en/of dehydratatie dreigt. In het ziekenhuis kan het kind opgevolgd worden om zo nodig zuurstof te krijgen en te voeden met behulp van een sonde tussen neus en maag. In enkele zeldzame gevallen is kunstmatige ademhaling nodig.

Lees ook: Hoe gebruik je een aerosol of puffer bij je baby?

Preventieve maatregelen bij een epidemie

• de handen wassen alvorens en nadat je een ziek kind verzorgt (met eenvoudige zeep kan het virus al onwerkzaam worden gemaakt)
• rokerige ruimten en roken in het bijzijn van het kind vermijden
• fopspenen, kopjes, glas of bestek van een ziek kind niet in de mond nemen
• een gezond kind niet in dezelfde kamer als een ziek kind laten slapen
• baby's jonger dan twee maanden niet in al te drukke ruimtes laten komen
• verkouden broers en zusjes geven best geen kus aan de baby
• een bevuilde zakdoeken laten slingeren
• regelmatig het stof afnemen: in het duister kunnen pathogene microben dagenlang in het stof overleven
• overdag de overgordijnen openen want zonlicht doodt bacteriën, zelfs doorheen het venster
• de kamer van het kind dagelijks verluchten en de temperatuur onder de 19°C houden
  
  

Bij kinderen die een groot risico op een RSV-infectie lopen (vooral prematuren en baby’s met ademhalingsproblemen) kan de kinderarts beslissen om maandelijks een preventieve intramusculaire injectie met een humaan antilichaam toe te dienen. Voor deze risicopatiëntjes wordt deze behandeling gedeeltelijk terugbetaald. Ook al wordt eraan gewerkt, er is nog geen vaccin beschikbaar tegen RSV.

Lees ook: Waarom mogen kinderen jonger dan 1 jaar geen honing eten?

Lees ook: Helpt honing tegen hoest bij kinderen?

Bronnen:
https://assets.uzleuven.be
https://www.mayoclinic.org
https://www.azrivierenland.be
https://www.wiv-isp.be