Gerelateerde artikels
Welke kankers zijn erfelijk en hoe kan men ze opsporen?
In dit artikel
Welke kankers zijn erfelijk en hoe kan men ze opsporen?
dossier
Kanker wordt veroorzaakt door bepaalde afwijkingen aan de genen, ook genmutaties genoemd. Hoewel de meeste genmutaties ongevaarlijk zijn, bestaat de kans dat sommige cellen ongecontroleerd verder delen, waardoor een kankergezwel ontstaat. De oorzaak van kanker kan een erfelijk risico zijn, hoewel dat maar zelden het geval is.
Lees ook: Wat zijn mogelijke oorzaken van kanker?
Genmutaties kunnen we gedurende ons leven verwerven door willekeurige fouten in onze celdeling of door blootstelling aan bepaalde stoffen zoals tabaksrook. Soms worden de genmutaties doorgegeven van ouder op kind. Dan spreken we over erfelijke kanker. Kanker kan dus genetisch bepaald zijn, maar in de meeste gevallen is dat niet zo. Bij ongeveer 5 tot 10 procent van de kankerpatiënten zou genetische aanleg een doorslaggevende rol spelen. De variatie in het percentage is te wijten aan het soort kanker: eierstokkanker is bijvoorbeeld vaker erfelijk dan andere kankers.
Lees ook: Hoe groot is de kans dat je kanker krijgt?
Welke kankersoorten zijn erfelijk?
Het feit dat verschillende personen binnen één familie kanker hebben gekregen, heeft niet altijd met erfelijkheid te maken. Familieleden delen namelijk vaak gelijkaardig (ongezonde) leefgewoonten, waardoor ze een hoger risico lopen op kanker. Zo zal bijvoorbeeld in een familie met veel rokers vaker longkanker voorkomen.
Van een aantal kankers weten we echter dat ze erfelijk kunnen zijn:
- Borstkanker en eierstokkanker
- Darmkanker (bij bepaalde erfelijke darmziekten: HNPCC en FAP)
- Melanoom (vorm van huidkanker)
- Prostaatkanker
Er bestaan erfelijke typen van maagkanker en nierkanker en het retinoblastoom (tumor van het oog, met name het netvlies, alleen bij jonge kinderen), maar die komen zeer weinig voor. Het M.E.N.-syndroom (Multiple Endocriene Neoplasie) en het Von Hippel-Lindausyndroom zijn zeldzame erfelijke aandoeningen waarbij zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren kunnen ontstaan.
Genetische opsporing
Bij personen met een familiale voorgeschiedenis van kanker, is de kans groter dat ze drager zijn van de genetische mutaties die een bepaalde vorm van kanker veroorzaken. Voor hen kan een genetisch opsporingsonderzoek nuttig zijn.
Dit onderzoek kan men overwegen als:
- drie (of meer) identieke kankers in één tak van de familie voorkomen. Het feit dat minstens een van de getroffen personen uitzonderlijk jong is (jonger dan 50 jaar voor darmkanker bijvoorbeeld) vergroot de kans op een erfelijke kanker.
- verschillende kankers (borst- en eierstokkanker) voorkomen bij twee vrouwen die familie zijn van elkaar.
De eerste stap in het onderzoek is een bloedafname. Vervolgens gebeurt een analyse van de genen aan de hand van witte bloedlichamen. Dit kan verschillende maanden duren. Als er een mutatie gedetecteerd wordt, gaat men (via een bloedafname) na of ze werd doorgegeven aan de nakomelingen van die persoon.
Voor genetische opsporing kan je in België terecht bij acht erkende genetische centra. Als via het onderzoek een genetische aanleg wordt vastgesteld, zal de dokter verschillende oplossingen voorstellen, afhankelijk van het type kanker. Dat kan gaan van een nauwe opvolging tot preventieve operaties. Ook kan psychologische begeleiding aangewezen zijn om te helpen bij de emotionele effecten van de onderzoeksresultaten.
Lees ook: Screening: voor welke kankers bestaat vroege opsporing?
Bronnen:
auteur:
Sara Claessens,
gezondheidsjournalist
