Gerelateerde artikels
Anticonceptie: welke methode past het beste bij jou?
In dit artikel
Anticonceptie: welke methode past het beste bij jou?
dossier
Er bestaan veel verschillende anticonceptiemethodes en -middelen. Welke methode en welk middel voor u het beste is, hangt af van tal van factoren: uw leeftijd, uw gezondheid, uw seksleven, uw levensstijl, of u een vaste partner hebt, persoonlijke voorkeur (gebruiksgemak, morele of religieuze motieven...), of u net zwanger bent geweest of borstvoeding geeft, de betrouwbaarheid, uw kinderwens, enzovoorts.
Anticonceptie kiest u het best in samenspraak met uw arts en uw partner.
• Leeftijd
Als jonge vrouw kiest u beter niet voor natuurlijke anticonceptie. U kent uw eigen lichaam en uw cyclus nog niet zo goed. Uw cyclus kan in het begin ook vrij onregelmatig zijn.
Anderzijds is het de vraag in hoeverre het wenselijk is om na uw veertigste nog de gewone pil te nemen, gezien de toename van bijwerkingen bij langdurig gebruik en hogere leeftijd.
Als u op korte termijn kinderen plant, dan kiest u beter niet voor langdurig werkende anticonceptie.
Als u niet meteen een kinderwens hebt, kunt u daarentegen kiezen voor anticonceptie waar u niet dagelijks, wekelijks of maandelijks aan moet denken. Zoals een prikpil, een hormonaal implantaat of een spiraaltje.
Ook sterilisatie kan een optie zijn als u helemaal geen kinderen (meer) wenst.
• Levensstijl
Hebt u een weinig geregeld leven? Bent u nogal ongedisciplineerd? Dan is anticonceptie waaraan u elke dag of elke week moet denken misschien niet de beste keuze. De betrouwbaarheid van een anticonceptiemiddel hangt immers sterk af van of u het correct gebruikt.
• Wisselende partners
Hebt u vaak wisselende seksuele contacten, dan is condoomgebruik (naast een ander, meer betrouwbaar anticonceptiemiddel) aangewezen. Dan bent u ook beschermd tegen seksueel overdraagbare infecties.
• Seksleven
Hebt u maar af en toe seks? Dan kunt u kiezen voor anticonceptie die u niet doorlopend maar op het moment zelf moet gebruiken, zoals een condoom (voor man of vrouw).
• Gebruiksgemak
Langdurig werkende middelen zoals het hormonenstaafje (implantaat), de prikpil, de vaginale ring en het spiraaltje (koperspiraal of hormoonspiraal) zijn vaak makkelijker dan elke dag een pil te moeten slikken.
Meerfasenpillen verhogen, in vergelijking met de eenfasepil, de kans op innamefouten en kunnen minder makkelijk gebruikt worden voor het uitstellen van de menstruatie.
• Gezondheid
Sommige middelen werken minder goed als u zwaarlijvig bent. Andere middelen zijn minder gezond voor vrouwen die roken. Sommige hormonale middelen mag u niet nemen als u kanker hebt, een hart- of vaatziekte, enzovoorts. Of als u bepaalde geneesmiddelen moet nemen. Bespreek dat met uw arts.
Lees ook: Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie
Sommige anticonceptiemiddelen zijn vrij goedkoop, andere eerder duur. Sommige middelen worden gedeeltelijk terugbetaald, andere niet. Bent u nog geen 21, dan zijn sommige middelen helemaal gratis.
• Privacy
Wilt u niet dat uw partner weet dat u anticonceptie gebruikt? Dan kunt u bijvoorbeeld de prikpil of een spiraaltje kiezen.
1. Wat zijn betrouwbare anticonceptiemethoden?
Geen enkel middel is 100% betrouwbaar. Bij alle anticonceptiemiddelen en -methodes bestaat er een minimale kans dat je toch nog zwanger raakt. Bovendien hangt de betrouwbaarheid in grote mate af van de nauwkeurigheid waarmee u het middel gebruikt.
Zeer betrouwbaar:
• Sterilisatie
• Hormonale anticonceptie (combinatiepil, pleister, hormonenring, minipil, prikpil, implantaat)
• Spiraaltje (koperspiraaltje en hormonenspiraaltje)
Iets minder betrouwbaar:
• Condoom (voor man en vrouw)
• Borstvoedingsmethode (LAM, lactatie amenorroe methode)
• Periodieke onthouding (afhankelijk van methode)
Weinig betrouwbaar:
• Periodieke onthouding (afhankelijk van methode)
• Pessarium
Niet betrouwbaar:
Coïtus interruptus (terugtrekken voor het klaarkomen)
Betrouwbaarheid anticonceptiemethoden
|
Anticonceptiemethode |
Theoretische kans |
Praktische kans |
|
Coïtus interruptus |
4 |
22 |
|
Borstvoedingsmethode 0-4 maanden 4-6 maanden |
0 1-3 |
0,3 3-16 |
|
Periodieke onthouding Temperatuurmethode Sympto-thermaal (NFP) Kalendermethode Urinetest |
3 0,4 5 6 |
24 24 24 24 |
|
Barrièremiddelen Mannencondoom Vrouwencondoom Pessarium Femcap Zaaddodende middelen |
2 5 6 1 18 |
12 21 12 12 28 |
|
Hormonale middelen Combinatiepil Anticonceptiering Anticonceptiepleister Minipil Prikpil Implantatiestaafje |
0,3 0,3 0,3 0,3 0,2 0,05 |
9 9 9 9 6 0,05 |
|
Intrauteriene middelen (IUD) Hormoonspiraal Koperspiraal |
0,2 0,5 |
0,2 0,8 |
|
Sterilisatie Man Vrouw |
0,1 0,5 |
0,15 0,5 |
Er worden 2 cijfers weergegeven:
• het theoretisch haalbare cijfer (aantal zwangerschappen bij 100 vrouwen die het middel gedurende 1 jaar gebruiken) bij het correct toepassen van de methode zonder gebruikersfouten
• het cijfer dat in de praktijk met de methode wordt bereikt.
2. Wenst u een definitieve methode?
• Sterilisatie
3. Wenst u een methode zonder hormonen?
• Sterilisatie
• Koperspiraaltje
• Condoom (voor man of vrouw)
• Borstvoedingsmethode (LAM, lactatie amenorroe methode)
• Periodieke onthouding
• Coïtus interruptus (terugtrekken voor het klaarkomen)
4. Wenst u niet dagelijks een pil te slikken?
• Sterilisatie: eenmalig
• Hormonale anticonceptie in de vorm van:
- pleister: wekelijks
- hormonenring: maandelijks
- prikpil: om de drie maanden
- implantaat: om de drie jaar
- Spiraaltje (koperspiraaltje en hormonenspiraaltje): om de drie à vijf jaar.
5. U wenst een middel waarvan u niets merkt tijdens het vrijen?
• Sterilisatie
• Hormonale anticonceptie
• Spiraal
6. Bent u net zwanger geweest of geeft u borstvoeding?
• Borstvoedingsmethode (LAM, lactatie amenorroe methode)
• Condoom
• Minipil, prikpil of hormoonstaafje
• Hormoonspiraal
7. Wenst u een middel dat ook uw menstruaties regelt of stillegt?
• Combinatiepreparaat (combinatiepil, pleister, hormonenring).
• Hormoonspiraal
8. Hebt u onbeschermde seks gehad en wilt u niet zwanger worden?
• Noodpil
• Koperspiraaltje
9. Wenst u ook beschermd te zijn tegen seksueel overdraagbare infecties (soi of soa)?
• Condoom (voor man en vrouw)
Op de website www.anticonceptievoorjou.nl/ kunt u een test doen welk anticonceptiemiddel het best voor u past (vooral voor jongeren).
| NIET TEVREDEN? Gebruikt u een anticonceptiemiddel en bent u niet tevreden? Omdat het vervelende bijwerkingen heeft? Omdat u er niet altijd aan denkt en wel eens een pil vergeet te slikken? Omdat u ondanks dat middel toch zwanger bent geworden? Bespreek dat dan met uw arts. Er is misschien een middel dat beter bij u past. |
| VEILIG VRIJEN De enige anticonceptiemethode die u kan beschermen tegen Seksueel Overdraagbare Infecties (SOI of SOA) zoals syfilis, chlamydia, herpes genitalis en het hiv-virus, is het condoom. Bij wisselende seksuele contacten is het dan ook belangrijk om altijd een condoom te gebruiken, ook als u een andere betrouwbaarder vorm van anticonceptie, zoals de pil of het spiraal, gebruikt. |
Hormonale Anticonceptie
Verschillende vormen van anticonceptie beschermen u tegen zwangerschap met behulp van hormonen die beletten dat u een eisprong krijgt. Er komt dus geen eitje vrij uit uw eierstokken.
Voor alle hormonale anticonceptiemiddelen hebt u een voorschrift van de arts nodig.
| Zijn de hormonen in de pil ongezond? Nee, ze zijn niet schadelijk voor uw gezondheid. Hormonale anticonceptie kan door de meeste vrouwen zonder problemen gebruikt worden. Wel moet uw lichaam tijdens de eerste maanden wennen aan de hormonen. U kunt dan tijdelijk last hebben van bijvoorbeeld misselijkheid en hoofdpijn. In sommige omstandigheden kiest u echter beter voor een andere vorm van anticonceptie. Meer lezen: Pil of geen pil? Voor- en nadelen van hormonale anticonceptie (later online) |
Er bestaan twee grote groepen hormonale anticonceptiemiddelen:
• Combinatiepreparaten die twee hormonen bevatten (progestageen en oestrogeen).
De progestagenen beschermen u tegen zwangerschap en de oestrogenen regelen uw menstruatie.
Met deze combinatiepreparaten behoudt u een regelmatige cyclus en wordt u dus één keer per maand ongesteld wordt (u gebruikt ze drie weken en wordt in de vierde week ongesteld). Deze menstruatie is minder pijnlijk en gaat met minder bloedverlies gepaard dan wanneer u geen hormonen gebruikt.
Tot deze groep behoren de gewone combinatiepil, de vaginale ring en de hormonenpleister.
De niet orale vormen zijn vooral geschikt voor vrouwen die om een of andere redenen problemen hebben met de dagelijkse inname van een pil.
• Middelen die slechts één hormoon bevatten (progestageen).
De middelen die maar één hormoon bevatten, de zogenaamde progestageen-alleen preparaten, moet u dagelijks gebruiken zonder stopweek. Daardoor kunnen de menstruaties op een onvoorspelbaar moment optreden. Dit kan vooral tijdens de eerste maanden ongemakkelijk zijn. Na verloop van tijd kan het bloedverlies helemaal wegblijven, zonder dat dit invloed heeft op de betrouwbaarheid.
Tot deze groep behoren de minipil, de prikpil, het hormonenimplantaat en het hormoonspiraal.
De niet orale vormen zijn vooral geschikt voor vrouwen die om een of andere redenen problemen hebben met de dagelijkse inname van een pil.
Vormen van hormonale anticonceptie
|
Toedieningsvorm |
Samenstelling |
Toedieningsfrequentie |
|
(Combinatie)pil
Minipil |
Oestrogeen + progestageen
Progestageen |
1 x per dag (met stopweek na 21-22 dagen) 1 x per dag (zonder stopweek) |
|
Injectie ('prikpil') |
Progestageen |
1 x per 12 weken |
|
Implantaat |
Progestageen |
1 x per 3 jaar |
|
Vaginale ring |
Oestrogeen + progestageen |
1 x per 3 weken (met stopweek) |
|
Hormoonpleister |
Oestrogeen + progestageen |
1 x per 3 weken (met stopweek) |
|
Intra-uterien systeem ('hormoonspiraal') |
Progestageen |
1 x per 3-5 jaar |
1. Combinatiepil
De combinatiepil is de meest gebruikt vorm van anticonceptiepil. Voor de meeste vrouwen is dit de eerste keuze.
U moet elke dag één pil slikken, gedurende drie weken (21 of 22 dagen). Na deze drie weken volgt een stopweek waarin u geen pil neemt. In deze stopweek menstrueert u. Na de stopweek herbegint u.
Meer lezen: Dossier Hormonale anticonceptie (later online)
De vaginale ring of hormoonring is een soepele ring die in de vagina wordt ingebracht en die gedurende drie weken dezelfde hormonen (oestrogeen en progesteron) als de combinatiepil afgeeft.
Het grote voordeel is dat u maar eens om de drie weken moet denken aan het verwijderen en terugplaatsen van de ring.
Meer lezen: Dossier Hormonale anticonceptie (later online)
3. Anticonceptiepleister (Evra)
Dit is een dunne, huidkleurige pleister die op de bil, buik of bovenarm wordt geplakt. Hij geeft een week lang hormonen af, dezelfde als in de gewone combinatiepil, die beschermen tegen zwangerschap.
Het grote voordeel is dat u de pleister slechts om de week moet vervangen.
Meer lezen: Dossier Hormonale anticonceptie(later online)
4. Minipil
De minipil bevat alleen een progestageen (desogestrel of levonogestrel). Anders dan de combinatiepil bevat de minipil geen oestrogeen. Dat maakt de minipil geschikt voor vrouwen die geen oestrogeen mogen gebruiken. U moet deze pil elke dag rond hetzelfde tijdstip slikken, zonder stopweek.
De minipil is bij correct gebruik een zeer betrouwbaar anticonceptiemiddel.
Meer lezen: Dossier Hormonale anticonceptie
5. Prikpil (Depo-Provera)
De prikpil bevat net als de minipil alleen het hormoon progestageen. De prikpil is eigenlijk geen pil maar een injectie die in de bil of in de arm wordt gespoten en die 12 weken bescherming geeft tegen zwangerschap.
Nadat de prikpil is uitgewerkt, kan het een half jaar tot meer dan een jaar duren voordat uw normale menstruatiecyclus weer is teruggekomen.
Meer lezen: Dossier Hormonale anticonceptie (later online)
6. Hormonenstaafje of Implantaat (Implanon)
Dit is een klein soepel staafje ter grootte van een lucifer dat onderhuids wordt ingebracht in de bovenarm. Het bevat alleen het hormoon progestageen dat langzaam in het bloed vrijkomt.
Het implantaat heeft het grote voordeel dat u voor een periode van 3 jaar beschermd bent, en niet elke dag moet denken aan het innemen van een pil.
Meer lezen: Dossier Hormonale anticonceptie (later online)
Intra-Uteriene Anticonceptie (Iud)
Het spiraaltje is zeer betrouwbaar, in de praktijk zelfs betrouwbaarder dan de pil.
1. Het koperspiraal
Het koperspiraaltje is een klein flexibel T- of ankervormig apparaatje in plastiek, omwikkeld met een dunne koperdraad of voorzien van koperen plaatjes. Onderaan zijn er twee nylondraadjes aan bevestigd.
Er zijn verschillende soorten en merken koperspiraaltjes op de Belgische markt. Het verschil zit in de hoeveelheid koper die ze bevatten en in de vorm.
Door de aanwezigheid van een vreemd voorwerp in de baarmoeder wordt de innesteling van een bevruchte eicel in de wand voorkomen. Het koper werkt ook in op de zaadcellen die minder gemakkelijk kunnen binnendringen in de baarmoeder. De aanwezigheid van een spiraaltje belet dus dat er een bevruchting plaatsvindt.
Gebruik
Het spiraaltje moet door een huisarts of gynaecoloog geplaatst en verwijderd. Een koperspiraal werkt drie tot vijf jaar, afhankelijk van het type.
Voordelen
• Het spiraal kan niet fout gebruikt worden (zoals pil of condoom). U hoeft er niet meer aan te denken.
• Het bevat geen hormonen.
• U kunt het spiraal ook op oudere leeftijd blijven gebruiken.
• Na het verwijderen van het spiraaltje bent u onmiddellijk terug vruchtbaar.
Nadelen
• De maandstonden kunnen langer duren of heviger worden en pijnlijker zijn.
• Er kan de eerste maanden tussentijds bloedverlies zijn.
• Het spiraaltje kan uit de baarmoeder worden gestoten.
• Het beschermt niet tegen seksueel overdraagbare infecties.
2. Koperspiraaltje GyneFix
Dit spiraaltje bestaat uit een niet resorbeerbare polypropyleendraad waarop 4 (GyneFix 200) of 6 (GyneFix 330) koperen hulsjes vastgemaakt zijn. Bovenaan de draad is een knoopje dat ± 1 cm diep in de baarmoederwand vastgeprikt wordt, zodat het spiraaltje niet uitgestoten wordt.
Gebruik
GyneFix wordt op dezelfde wijze als het gewone koperspiraaltje door de huisarts of gynaecoloog ingebracht in de baarmoeder.
Het wordt meestal goed verdragen want het is klein en flexibel.
• Men kan een koperspiraaltje plaatsen tijdens de menstruele periode of later tot dag 12 na het begin van de maandstonden.
• Het mag ook tot maximum 5 dagen na de vroegst mogelijke ovulatie (= dag 19 bij een regelmatige cyclus van 28 dagen).
• Indien de vrouw zeker niet zwanger is mag het ook op andere momenten.
• Het koperspiraaltje kan ook gebruikt worden als noodspiraaltje (tot 5 dagen na een onbeschermd seksueel contact).
Voordelen
Naast de voordelen van het gewone koperspiraalthe, heeft GyneFix als bijkomend voordeel dat het kan geplaatst worden bij vrouwen die al een uitstoting van een klassiek koperspiraaltje meegemaakt hebben.
Nadelen
Dezelfde nadelen als bij het koperhoudende spiraaltje.
3. Hormoonspiraal
Het hormoonspiraal combineert de voordelen van de pil en het spiraal. Het geeft dagelijks kleine hoeveelheden progestageen (levonorgestrel) vrij. Het slijm van de baarmoedermond wordt moeilijk doorgankelijk en het baarmoederslijmvlies bemoeilijkt de innesteling van een bevruchte eicel. Normaal gezien hebt u daardoor weinig of geen bloedingen meer. Maar de eisprong blijft wel aanwezig.
Het spiraal bevat voldoende hormoon om u gedurende 3 tot 5 jaar te beschermen tegen zwangerschap.
Gebruik
Het hormoonspiraal wordt op dezelfde wijze als het koperspiraaltje door de huisarts of gynaecoloog ingebracht in de baarmoeder.
Voordelen
• Het is een van de meest betrouwbare anticonceptiemiddelen. Het spiraal kan niet fout gebruikt worden (zoals pil of condoom). U hoeft er niet meer aan te denken.
• Het blijft drie tot vijf jaar werkzaam.
• Er komt tien tot dertig keer minder progestageen in het bloed dan bij andere hormonale anticonceptiemiddelen.
• Door het hormoon worden de maandelijkse bloedingen tot een minimum beperkt en worden ze vaak minder pijnlijk. Bij sommige vrouwen treden helemaal geen regels meer op.
• Anticonceptiemiddelen met alleen progestageen geven geen extra risico op trombose (stolsel in de ader) of op hart- en vaatziekten.
• U kunt het spiraal ook op oudere leeftijd blijven gebruiken.
• Na verwijdering van het spiraaltje bent u onmiddellijk terug vruchtbaar.
Nadelen
• Het kan de eerste maanden tussen de menstruaties door wat bloedverlies geven.
• Vaak blijven na enkele maanden de menstruaties helemaal weg (amenorroe). Dit kan geen kwaad. Bij het laaggedoseerde Jaydess is de kans op amenorroe kleiner.
• Doorbraakbloedingen in de vorm van 'spotting' (steeds kleine beetjes bloedverlies of bruinige afscheiding).
• Soms hoofdpijn, lage buikpijn, last van een gezwollen gevoel en borstspanning: dat vermindert meestal na 3-4 maanden.
• Stemmingsveranderingen en depressie.
• Lichte gewichtstoename.
• Mensen die last hebben van acné en haaruitval kunnen daar wat meer last van krijgen.
• Het spiraaltje kan uit de baarmoeder worden gestoten. Deze kans is het grootst tijdens de eerste maanden en vooral tijdens de eerste menstruatie na de plaatsing.
• Het beschermt niet tegen seksueel overdraagbare infecties.
Lees ook: Anticonceptie: koperspiraaltje en hormoonspiraaltje
Barrièremiddelen
Het voordeel van deze middelen is dat ze geen hormonen bevatten en de normale natuurlijke cyclus niet verstoren.
Nadeel is dat ze minder betrouwbaar zijn dan de hormonale middelen, en dat ze storend kunnen zijn tijdens het vrijen.
1. Condoom
Het condoom is het enige voorbehoedsmiddel dat beschermt tegen een besmetting met een seksueel overdraagbare infectie (soi of soa), zoals bijvoorbeeld hiv of chlamydia.
Er bestaan mannencondooms en vrouwencondooms.
Mannencondoom
Zie: 16 vragen over het mannencondoom.(later online)
Vrouwencondoom
Zie: 11 vragen over het vrouwencondoom. (later online)
2. Pessarium of diafragma
Het pessarium of diafragma is een rond kapje uit rubber of siliconen dat voor het vrijen over de baarmoederhals in de vagina wordt geplaatst.
Als anticonceptiemiddel is het minder betrouwbaar dan de hormonale voorbehoedsmiddelen.
In tegenstelling tot het (vrouwen)condoom beschermt het niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA).
Het pessarium biedt meer na- dan voordelen en wordt in België bijna niet gebruikt. Er zijn nu betere anticonceptiemiddelen op de markt.
Meer lezen: 10 vragen over het pessarium of diafragma.
Zaaddodende Middelen
Zaaddodende middelen die zonder andere voorbehoedsmiddelen worden gebruikt, zijn onbetrouwbaar bij het voorkomen van zwangerschap en onveilig bij het voorkomen van seksueel overdraagbare infecties. Ze mogen dus nooit alleen gebruikt worden.
Noodanticonceptie
U hebt seks gehad zonder een voorbehoedsmiddel of er is een 'ongelukje' gebeurd (condoom gescheurd, meerdere pillen vergeten te nemen...) en denkt dat u misschien zwanger kunt worden. Dan kunt u noodanticonceptie gebruiken.
Maakt u regelmatig gebruik van noodanticonceptie? Dan is het tijd om te beginnen met anticonceptie. Of over te schakelen op een ander betrouwbaarder middel of methode.
Wanneer noodanticonceptie nemen?
• Als u geen anticonceptiemiddel gebruikt en onbeschermde seks hebt gehad (zonder condoom, gescheurd condoom...).
• Als u vergeten bent de pil in te nemen.
* Bij één vergeten combinatiepil is NOOIT noodanticonceptie nodig.
* In de eerste pilweek bij twee vergeten pillen (twee opeenvolgende dagen of twee niet-opeenvolgende dagen, maar binnen de eerste week) is noodanticonceptie WEL NODIG.
Ook aanvullende anticonceptieve maatregelen (condoom) of onthouding zijn nodig tot de pil opnieuw zeven dagen correct wordt ingenomen.
* In de tweede pilweek
- bij minder dan vier vergeten pillen: de laatste vergeten pil innemen, geen extra maatregelen
- vanaf vier vergeten pillen aanvullende anticonceptie tot de pil weer zeven dagen is ingenomen.
* In de derde pilweek bij twee vergeten pillen:
- de laatste vergeten pil innemen, de strip afmaken en doorgaan met de volgende zonder pauze.
- Een andere mogelijkheid is onmiddellijk te stoppen en een pauze van zeven dagen in te lassen te rekenen vanaf de eerste vergeten pil.
• Vergeten van de minipil met alleen progestageen langer dan 12 uur na gebruikelijke inname.
• Plaatsen van een vaginale ring langer dan 3 uur na verwijdering in de 3 weken van gebruik of te laat starten met een nieuwe ring na een stopweek.
• Plaatsen van een hormoonpleister later dan het gebruikelijke tijdstip (meer dan 48 uur) of te laat starten met een pleister na een stopweek.
Er bestaan 2 methoden van nood-anticonceptie
1. Het koperspiraal of GyneFix-spiraal
Dit voorkomt bevruchting door in te werken op het baarmoederslijmvlies en de zaadcellen.
• Het verhindert zwangerschap indien geplaatst binnen de vijf tot zeven dagen na onbeschermde seks of binnen de 5 dagen na de datum van ovulatie.
• Het wordt geplaatst door een arts of gynaecoloog.
• Deze methode is zo goed als 100% doeltreffend.
• Het inbrengen van het spiraaltje kan een infectie uitlokken (vooral bij aanwezigheid van soa).
• Het spiraaltje heeft het voordeel dat hiermee een contraceptie op lange termijn wordt gestart.
2. De Noodpil (morning after pil) zorgt ervoor dat de eisprong wordt verstoord of uitgesteld.
• Hoe sneller de noodpil wordt genomen, des te doeltreffender ze is. Ze moet alleszins genomen worden voor de ovulatie (de eisprong), eens de eisprong heeft plaatsgehad werkt de noodpil niet meer. Wanneer ingenomen binnen de eerste 12 uur na het onbeschermd vrijen, is de kans op zwangerschap 0,5%.
• De noodpil is zonder voorschrift verkrijgbaar in de apotheek. Meisjes tot en met 20 jaar krijgen een extra tegemoetkoming van het ziekenfonds. Levodonna en Postinor zijn zelfs volledig gratis.
• Mogelijke nevenwerkingen zijn: misselijkheid, gespannen borsten, vermoeidheid, tussentijdse bloeding (spotting). Ze verdwijnen meestal binnen de 48 uren na inname.
• Om misselijkheid te voorkomen neemt u de pillen samen met iets te eten, of neemt u voordien iets tegen misselijkheid.
• Als u binnen de 4 uur na het innemen van de noodpil moet overgeven, moet u een nieuwe dosis innemen.
• Als u de pil neemt, neem deze dan op uw normale tijdstip in. Dus op dezelfde dag als de noodpil, neem u ook uw pil in.
• De noodpil beschermt ook niet tegen het krijgen van een soi.
• Het is mogelijk dat uw menstruatie langer uitblijft dan normaal. Bent u al meer dan 7 dagen overtijd? Dan kunt u toch zwanger zijn. Doe dan een zwangerschapstest.
• De noodpil mag niet gebruikt worden als u al zwanger bent.
• Als u borstvoeding geeft, volstaat het om na het innemen van de noodpil met levonorgestrel één keer af te kolven (niet aan het kind geven). Bij gebruik van de noodpil met ulipristalacetaat wordt aangeraden 2 dagen te wachten met het geven van borstvoeding.
Er bestaantwee soorten noodpil.
• Ulipristal acetaat (EllaOne): te nemen binnen de 120 uur (5 dagen) na onbeschermde seks.
Gebruik een condoom tot 14 dagen na de inname van Ella One.
Ulipristal acetaat wordt afgeraden voor vrouwen met ernstige astma.
• Levonorgestrel (Norlevo, Postinor, Levodonna): te nemen binnen de 72 uur (zo snel mogelijk) en bijkomende anticonceptie (condoom) gebruiken gedurende zeven dagen.
Lees ook: De noodpil of morning-afterpil
Natuurlijke Anticonceptie (Periodieke Onthouding)
• Zeker de eerste jaren dat u menstrueert, is de cyclus niet altijd even regelmatig. U moet dus uw cyclus goed kennen om zeker te weten wanneer u in uw vruchtbare periode zit. Natuurlijke anticonceptie is daarom minder geschikt voor vrouwen met een onregelmatige cyclus.
• De betrouwbaarheid van natuurlijke methoden is gering en sterk afhankelijk van de mate van zorgvuldigheid en samenwerking van beide partners.
• De betrouwbaarheid kan toenemen door natuurlijke methoden te combineren met een condoom in de vruchtbare periode.
Er bestaan verschillende methodes om te achterhalen wanneer de eisprong plaatsvindt. Die baseren zich op lichamelijke veranderingen tijdens de cyclus.
Kalendermethode
U houdt 6 tot 12 maanden lang de duur van elke cyclus goed bij. Op basis van de kortste en langste cyclus berekent u in welke periode u wel en geen seks mag hebben.
Van de langste cyclus moet u 12 dagen aftrekken om de laatste mogelijk vruchtbare dag te berekenen. Van de kortste cyclus trekt u 23 dagen af om de vroegst mogelijke vruchtbare dag te berekenen. Hebt u bijvoorbeeld een cyclus die varieert van 25 tot 35 dagen (over een periode van 6 maanden), dan is onthouding nodig van de tweede tot de 23ste cyclusdag.
Vraag uw arts om advies over deze methode.
De temperatuurmethode
Hierbij wordt gebruik gemaakt van het gegeven dat na de ovulatie de basale lichaamstemperatuur met 0,2 à 0,3 ºC stijgt tot aan de eerstvolgende menstruatie. Vanaf de tweede dag met de verhoogde temperatuur is het ontstaan van zwangerschap niet meer mogelijk. Bij deze methode kan dus pas achteraf het moment van de eisprong worden vastgesteld.
• Deze methode is vooral bruikbaar voor vrouwen die een zeer regelmatige cyclus hebben, en die op basis van een temperatuurstijging kunnen voorspellen op welk ogenblik van de volgende cyclus zich een eisprong zal voordoen.
• Om zicht te krijgen op uw cycli, meet en noteert u best gedurende een drietal maanden dagelijks uw temperatuur.
• U moet de lichaamstemperatuur steeds ‘s morgens vóór het opstaan op een vast tijdstip opnemen om deze betrouwbaar te kunnen interpreteren. Dat kan tegenwoordig ook met speciale microcomputers en app's.
Symptothermale methode (Natural Family Planning of NFP)
U bepaalt de vruchtbare periode door elke ochtend uw temperatuur op te nemen, uw baarmoederhalsslijm te onderzoeken en de ligging van uw baarmoedermond te controleren. Meer informatie over deze methode vindt u op www.nfp.be.
Lees ook: Geboorteregeling op natuurlijke wijze
Urinetest (Persona)
U plast 's morgens op een teststaafje dat de hormonen in uw urine meet. Een microcomputer zet de resultaten van die test om in een advies (vrijen is veilig of niet). Raadpleeg uw arts voor meer informatie over deze methode.
Coitus Interruptus (Terugtrekken)
Coïtus interruptus of terugtrekken voor het klaarkomen ('voor het zingen de kerk uit') vergt de nodige controle en zelfbeheersing, wat bij het vrijen niet altijd evident is. Het is een onbetrouwbare techniek om een zwangerschap te voorkomen.
• Als u vlakbij de vagina klaarkomt, kunnen zaadcellen die in de buurt van de vagina komen soms toch tot in de vagina geraken.
• Ook als u tweemaal seks hebt en de man daartussen niet plast, kunnen er nog zaadcellen van de eerste zaadlozing in de zaadleider zitten. Van zodra er dan bij de tweede maal vrijen voorvocht uit de penis komt, kunnen er zaadcellen in de vagina terecht komen.
Borstvoedingsmethode (Lam)
Borstvoeding heeft een anticonceptieve werking en kan als een anticonceptiemethode worden gebruikt. Men noemt dit ook LAM (lactatie amenorroe methode).
Wanneer is LAM mogelijk?
• LAM is alleen mogelijk tijdens de eerste vier à zes maanden na de bevalling, op voorwaarde dat de vrouw volledige borstvoeding geeft, dag en nacht op verzoek van het kind (nooit meer dan 6 uur tussen twee voedingen), en geen enkele bijvoeding. Ook niet afkolven.
• Bij de eerste menstruatie of bij de start van bijvoeding, moet gestart worden met een andere anticonceptiemethode.
Hoe veilig is LAM?
De kans op zwangerschap tijdens de eerste 4 maanden bedraagt ongeveer 2%. Vanaf dan neemt de betrouwbaarheid snel af. Als de methode wordt gecombineerd met het gebruik van condooms neemt de bescherming toe.
Als de vrouw vanaf 10 tot 14 dagen na de bevalling weer vaginaal bloedverlies heeft, dan is de methode niet meer veilig.
Sterilisatie
Dit is een operatieve ingreep die belet dat er nog zaadcellen of eicellen vrijkomen. Sterilisatie kan zowel bij mannen als bij vrouwen.
Deze methode is zeer betrouwbaar, maar is definitief: ze is alleen geschikt voor wie geen kinderen (meer) wenst.
Sterilisatie man (vasectomie)
Bij sterilisatie van de man (vasectomie) worden de zaadleiders onderbroken. Hierdoor kunnen zaadcellen uit de testikels niet meer bij de zaadvloeistof komen.
• U moet anticonceptie gebruiken totdat middels zaadonderzoek is bevestigd dat er geen levende spermacellen aanwezig meer zijn. Het zaadonderzoek vindt plaats drie maanden na de ingreep.
• Een sterilisatie heeft geen invloed op uw seksleven. U krijgt net als voorheen een erectie en een orgasme met ejaculatie (zaadlozing). Bij de zaadlozing bevat het sperma echter geen zaadcellen.
• Het aantal zwangerschappen bedraagt ongeveer 0,1 per 100 sterilisaties.
Lees ook: Vasectomie: sterilisatie van de man door zich te laten knippen
Sterilisatie vrouw
Bij sterilisatie van de vrouw worden de eileiders afgesloten. Daardoor kunnen zaadcellen de eicel niet meer bereiken en kan de eicel zich niet meer naar de baarmoeder toe bewegen. Zo wordt voorkomen dat zwangerschap ontstaat.
• Vrouwen moeten tot drie maanden na de ingreep een additionele anticonceptiemethode gebruiken.
• Na een sterilisatie gaat de cyclus gewoon door. ls vooraf een anticonceptiemethode met hormonen werd gebruikt, kunnen menstruatieproblemen ontstaan.
• Het aantal vrouwen dat na sterilisatie alsnog zwanger wordt, varieert van 0,5 tot 2%, afhankelijk van het type ingreep.
Lees ook: Sterilisatie bij de vrouw
Mannenpil
Theoretisch is het mogelijk met medicamenten de productie van zaadcellen te remmen. Toch is hormonale anticonceptie bij de man voorlopig nog toekomstmuziek.
• Zo blijken voor remming van de zaadcelproductie relatief hoge doseringen progestagenen noodzakelijk te zijn met relatief veel en ten dele nog onbekende bijwerkingen. Ook wordt hiermee niet bij alle mannen een volledige afwezigheid van zaadcellen bereikt.
• Bovendien hebben deze stoffen anti-androgene bijwerkingen, waardoor het libido (zin in seks) wordt afgeremd.
Dit probleem kan worden opgelost door naast de ‘mannenpil’ maandelijks een injectie met een testosteronachtig middel te geven.
• Het grootste probleem van de mannenpil is echter van psychologische aard: zullen mannen bereid zijn om een pil tegen zwangerschap te nemen, en zullen hun partners voldoende vertrouwen hebben dat hun partner trouw zijn pil neemt.
Bronnen
www.seksualiteit.be
www.allesoverseks.be
www.kuleuven.be/ugp/patientinfo/seksualiteit
www.inami.fgov.be/SiteCollectionDocuments/consensus_lange_tekst_20130516.pdf
www.domusmedica.be/richtlijn hormonale anticonceptie
www.bcfi.be
www.mijnvoorbehoedsmiddel.be
https://www.nhg.org/standaarden/volledig/nhg-standaard-anticonceptie
www.thuisarts.nl/anticonceptie
www.sense.info/
www.anticonceptie-online.nl/
www.anticonceptie.nl
www.spreekuurthuis.nl
www.nhs.uk/conditions/contraception-guide/Pages/contraception.aspx
http://plannedparenthood.org/learn/birth-control/birth-control-pill
www.asrm.org
