Hysteroscopie

dossier En hysteroscopie is een ingreep in de baarmoeder via een kijkbuis (hysteroscoop). Dit is een holle buis met een doorsnede van 5 tot 10 mm die via de schede wordt ingebracht. Door deze buis worden vocht en instrumenten in de baarmoederholte gebracht, zoals tangetjes, schaartjes of kleine lisjes die elektrisch verhit worden. De hysteroscoop wordt aangesloten op een camera. Op een televisiescherm verschijnt een afbeelding van de binnenzijde van de baarmoeder. Zo is het verloop van de operatie uitstekend te volgen.

Men kan een onderscheid maken tussen een diagnostische en een therapeutische hysteroscopie.
Door middel van een diagnostische hysteroscopie kunnen de oorzaken van abnormale menstruaties, tussentijds bloedverlies uit de baarmoeder, ernstige menstruatiepijn, onvruchtbaarheid, herhaalde vroeggeboorten en miskramen opgespoord worden. Ook voor het opsporen van de oorzaken van bloedverlies in of na de overgang wordt hysteroscopie toegepast. Zo nodig kan door de schacht van de hysteroscoop weefsel worden opgezogen voor verder onderzoek of een curettage worden verricht.
Tijdens dit onderzoek zijn kleine ingrepen mogelijk, zoals het verwijderen van een poliepje of een spiraaltje waarvan de touwtjes niet meer zichtbaar zijn. Voor grotere ingrepen, zoals het weghalen van een vleesboom in de baarmoederholte, is een therapeutische of operatieve hysteroscopie nodig. Hiermee kunnen afwijkingen in de baarmoederholte, zoals vleesbomen, poliepen, verklevingen, een in de wand vastgegroeid spiraal of een verdikt bloedvat, behandeld worden. Het is zelfs mogelijk om het slijmvlies van de baarmoeder geheel of gedeeltelijk te verwijderen.

Waarvoor wordt hysteroscopie gebruikt?

Diagnostische hysteroscopie

Naast het onderzoek van de baarmoeder, kunnen tijdens een diagnostische hysteroscopie ook kleine ingrepen gebeuren.

• Verwijderen van een poliep of een klein gesteeld myoom
Een poliep is een bijna altijd goedaardige uitstulping van het baarmoederslijmvlies. Een gesteeld myoom is een vleesboom in de holte van de baarmoeder die met een steeltje aan de wand vastzit. Beide kunnen abnormaal bloedverlies veroorzaken. Ze kunnen verwijderd worden met een elektrisch verhit lisje, een schaartje, een laser of een ander instrument.

Lees ook: Myomen, vleesbomen, fibromen: goedaardige gezwellen in de baarmoederwand

• Opheffen van geringe verklevingen in de baarmoederholte (syndroom van Asherman)
Dunne verklevingen tussen de voor- en de achterwand van deze holte zijn eenvoudig door te knippen.

• Verwijderen van een spiraal (IUD)
Het spiraaltje waarvan het touwtje niet te vinden is, wordt opgezocht met behulp van de hysteroscoop en kan meestal gemakkelijk met een klein tangetje gepakt en verwijderd worden. Als een spiraaltje erg vastzit in de wand van de baarmoeder is de ingreep gecompliceerder.

• Het afnemen van een biopt.
Tijdens de hysteroscopie kan met een tangetje een stukje weefsel (biopt) van de baarmoederwand worden weggenomen voor weefselonderzoek.

Lees ook: Uitstrijkje of HPV-test is afwijkend: verloop colposcopie en biopsie

• Een (micro)curettage.
Soms bespreekt de gynaecoloog een curettage of microcurettage met u. Dit onderzoek gebeurt na afloop van de hysteroscopie. Nadat de hysteroscoop is weggehaald, brengt de gynaecoloog via de schede een ander dun buisje of een curette (een dun instrument dat weefsel kan wegschrapen) in de baarmoeder. Hiermee wordt slijmvlies van de binnenzijde van de baarmoederholte weggezogen of weggeschraapt voor verder onderzoek. Het duurt kort, maar is vaak wel gevoelig.

Lees ook: Curettage: verloop van de operatie en herstel

• Sterilisatie via de schede
Bij deze vorm van sterilisatie brengt de gynaecoloog tijdens de hysteroscopie siliconen in de eileiders (Ovabloc methode) of wordt via de openingen van de eileiders een veertje van nitinol (een legering van nikkel en titanium) in de eileiders geplaatst. In dit veertje bevinden zich polyester vezeltjes waardoor de eileiders na enkele maanden dichtgroeien (Essure-methode). Bij gebruik van deze laatste methode kan de sterilisatie achteraf niet ongedaan worden gemaakt.

Lees ook: Sterilisatiemethodes bij man en vrouw : enkele feiten

Therapeutische hysteroscopie

• Verwijderen van myomen (Hysteroscopische myomectomie)
Myomen zijn goedaardige vergroeiingen aan het buitenoppervlak van de baarmoeder, in de spierwand of aan de binnenkant van de baarmoeder, uitpuilend in de baarmoederholte. Een myoom in de baarmoeder veroorzaakt soms menstruatieproblemen. Alleen myomen die uitpuilen in de baarmoederholte kunnen hysteroscopisch geopereerd worden.
De zwaarte van de operatie is afhankelijk van de grootte en de dieptegroei in de spierwand.
Dikwijls lukt de behandeling niet in één keer. Het myoom wordt dan slechts gedeeltelijk verwijderd en in een tweede operatie wordt het restant weggenomen. De reden hiervoor is dat tijdens de ingreep een wond in het operatiegebied ontstaat. Als er te veel vocht in de bloedsomloop komt is dit een belasting voor het hart, dat meer vocht moet rondpompen. Wanneer een bepaalde maximale hoeveelheid vocht in de bloedbaan terechtgekomen is, moet gestopt worden met de operatie.
Na de ingreep kan een ballonkatheter in de baarmoeder gebracht worden. Het ballonnetje is gevuld met vocht en drukt bloedende vaatjes aan de binnenzijde van de baarmoeder dicht. Dit kan een kramperig gevoel in de onderbuik geven. Uit de opening van de katheter, die via de schede naar buiten komt, kan bloed komen. Deze katheter zit niet in de blaas, zodat u gewoon kunt plassen. Meestal wordt hij na een dag verwijderd.

Lees ook: Myomen, vleesbomen, fibromen: goedaardige gezwellen in de baarmoederwand

• Het verwijderen van een tussenschot (septum) in de baarmoeder
Een tussenschot in de baarmoeder kan zwangerschapsproblemen veroorzaken. Met een hysteroscopische operatie kan zo'n tussenschot verwijderd worden.

• Het verwijderen van grotere poliepen.
De gynaecoloog kan grotere poliepen vrijwel altijd in een operatie wegnemen.

• Behandelingen van het baarmoederslijmvlies (endometriumablatie)
Het verwijderen of vernietigen van het slijmvlies aan de binnenwand van de baarmoeder is een behandeling voor hevige menstruatie. Meestal adviseert de gynaecoloog deze behandeling pas als andere behandelingen geen succes hebben gehad of niet mogelijk zijn.
Een zwangerschap na een dergelijke ingreep wordt afgeraden omdat deze zich direct in de spierwand van de baarmoeder kan innestelen. Eventueel kunt u tegelijkertijd een sterilisatie overwegen.

Lees ook: Dysmenorroe (menstruatiepijn): wat doen bij pijnlijke maandstonden?

Lees ook: HMB: Hevig menstrueel bloedverlies

Hoe gebeurt de ingreep?

Een diagnostische hysteroscopie gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving. Behandelingen vinden meestal onder algehele narcose plaats. Daarvoor moet u nuchter zijn.
Het onderzoek kan krampen van de baarmoeder opwekken. Dit veroorzaakt menstruatiepijn. Bij behandeling onder plaatselijke verdoving zal daarom voor de ingreep eventueel een pijnstiller of krampstillend middel worden toegediend.
Voorafgaand aan hysteroscopische operaties wordt soms een voorbehandeling van het slijmvlies geadviseerd met hormonen waardoor u tijdelijk in de overgang komt. Na de operatie kunt u met deze medicijnen stoppen en de bijwerkingen verdwijnen spoedig.
Bij kinderwens wordt de behandeling in de eerste helft van de cyclus gedaan, voordat de eisprong plaatsvindt. De bedoeling is dat u niet zwanger bent tijdens de behandeling.

Het onderzoek gebeurt op de behandeltafel. Om de grootte en de stand van de baarmoeder te bepalen, vindt eerst een inwendig onderzoek plaats. Daarna worden de schaamlippen met niet-prikkende jodium ontsmet en brengt de gynaecoloog een spreider (speculum) in de schede.
De arts pakt de baarmoederhals met een tangetje vast, waarna hij deze op een paar plaatsen verdooft. Dit kan een kleine bloeding veroorzaken.
Vervolgens wordt de baarmoedermond voorzichtig opgerekt met dunne metalen staafjes, zodat de hysteroscoop in de baarmoederholte geschoven kan worden. De arts brengt de hysteroscoop door de baarmoederhals in de baarmoederholte.
Het inbrengen van een hysteroscoop veroorzaakt soms een vertraging van de hartslag; hierdoor kan men flauwvallen. Als u deze klachten krijgt, wordt een injectie met 0,5 mg Atropine toegediend. De injectie kan een droge mond veroorzaken.

Omdat de voor- en achterwand van de baarmoeder tegen elkaar liggen, wordt wat vloeistof door de hysteroscoop in de baarmoederholte ingebracht. Hierdoor gaat de baarmoederwand uit elkaar staan en heeft de gynaecoloog een beter zicht. Het uitzetten van de baarmoederholte kan menstruatiepijn veroorzaken.
Het is mogelijk om door de hysteroscoop een tangetje in te brengen om kleine ingrepen te doen. Hiermee kan een stukje weefsel worden gepakt voor nader onderzoek of eventueel een poliep worden verwijderd.
Bij de grotere hysteroscopische operaties zoals het verwijderen van myomen of van ernstige verklevingen in de baarmoeder, kijkt de gynaecoloog soms tijdens de ingreep met behulp van een laparoscoop in de buikholte. De laparoscoop is net als de hysteroscoop een kijkbuis. Daarmee kan men bezien of bij het gebruik van de hysteroscoop geen gaatje in de wand van de baarmoeder ontstaat. Uw gynaecoloog bespreekt meestal vooraf of er ook een laparoscopie gepland wordt. Soms blijkt de noodzaak pas tijdens de operatie.
Als u een plaatselijke verdoving heeft gehad, kunt u na tien tot twintig minuten na het onderzoek naar huis. U kunt zonder bezwaar autorijden of per openbaar vervoer naar huis gaan. Bij een algemene verdoving laat u zich best thuisbrengen na de ingreep.

Lees ook: Laparoscopie: kijkoperatie van de buikholte

Na de ingreep

Verwikkelingen

Complicaties na een hysteroscopie zijn zeldzaam.

• Abnormaal veel bloedverlies
De behandeling veroorzaakt vaak een wond aan de binnenkant van de baarmoeder. Er kunnen ook wondjes zijn in de baarmoederhals door een tangetje dat daar werd geplaatst.

• Beschadiging van de wand van de baarmoeder
Soms ontstaat tijdens de behandeling een gaatje in de wand van de baarmoeder (perforatie). Meestal geneest dit vanzelf. Een groter gat moet soms operatief gesloten worden.
Soms is een laparoscopie (kijkoperatie) voldoende om de ernst van het gat te beoordelen. In andere gevallen is een buikoperatie via een bikinisnee noodzakelijk zijn om een bloeding te stelpen. Deze complicatie komt vooral voor bij de behandeling van ernstige verklevingen of diep in de wand gelegen myomen.
Ook bij eenvoudiger hysteroscopische operaties kan een perforatie voorkomen. Na een perforatie moet over het algemeen gestopt worden met de operatie, ook al is deze nog niet klaar. Dit betekent dat een tweede operatie noodzakelijk is.
Een zeer zeldzaam gevolg van een perforatie is beschadiging van de darm of blaas. Een dergelijke complicatie vergt extra zorg en een langere ziekenhuisopname.

• Ontsteking of infectie
Zoals bij andere operaties is een ontsteking of een infectie een mogelijke complicatie. Bij een hysteroscopische operatie komt deze complicatie weinig voor. Koorts en hevige buikpijn wijzen op een ontsteking. U moet bij deze verschijnselen direct uw arts raadplegen.

• Overgevoeligheid
Sommige vrouwen zijn overgevoelig voor jodium of voor de vloeistof die in de baarmoederholte wordt ingebracht. Verschijnselen die duiden op overgevoeligheid zijn ongebruikelijke duizeligheid, hartkloppingen of onwel bevinden. Zij treden soms pas na thuiskomst op.

• Overvulling bloedcirculatie
Een zeldzame complicatie van een hysteroscopische operatie is overvulling van de bloedcirculatie. Er treedt dan een te grote vochtbelasting voor het lichaam op. Deze complicatie komt soms voor bij de hysteroscopische verwijdering van een myoom en bij endometriumresectie. Bij deze operaties kan de vloeistof waarmee de baarmoeder gevuld wordt via het wondgebied gemakkelijk in de
bloedbaan terechtkomen. Als er te veel vocht in de bloedbaan komt, moet de operatie worden afgebroken. Meestal kan het lichaam dit vocht gemakkelijk kwijt. Een plaspil kan noodzakelijk zijn. Een enkele keer is extra intensieve zorg na de operatie noodzakelijk.

• Syndroom van Asherman
Bij elke operatie treedt littekenvorming op. Ook bij operaties in de baarmoeder kunnen littekens ontstaan in de vorm van verklevingen in de baarmoeder. Dit wordt het syndroom van Asherman genoemd. Deze complicatie is zeer zeldzaam. Als hij al voorkomt is het meestal na een hysteroscopische verwijdering van een myoom. In ernstige gevallen kan het menstruatiebloed ten gevolge van de verklevingen niet naar buiten.